سرطان معده؛ اختاپوسی درون معده

سرطان معده بیماری‌ای است که در آن سلول‌های بدخیم سرطانی در معده تشکیل می‌شوند. معده یکی از قسمت‌های سیستم گوارشی است که مواد مغذی موجود در غذاهای خورده‌شده مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پریوتئین‌ها و… را پردازش می‌کند و به دفع مواد زائد از بدن کمک می‌کند.

غذا از طریق یک لوله عضلانی توخالی به نام مری از گلو به معده حرکت می‌کند. غذای نیمه هضم شده از معده به روده کوچک و سپس به روده بزرگ می‌رود. معده شامل ۵ لایه است. این لایه‌ها به ترتیب درونی‌ترین تا بیرونی‌ترین عبارت‌اند از مخاط، زیرمخاط، عضله، ساب سروزا و سروزا. سرطان معده از مخاط شروع می‌شود و سپس به لایه‌های بیرونی‌تر گسترش می‌یابد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سرطان معده با مجله هومکا همراه باشید.

سرطان معده چیست؟

مانند دیگر انواع سرطان در سرطان معده نیز رشد غیرطبیعی سلول‌ها عامل ابتلای افراد به بیماری سرطان معده عنوان می‌شود. زمانی که سلول‌های سرطانی و ناقص به‌صورت غیرطبیعی و با سرعت غیرمعمول روی سطح درونی یا مخاطی معده رشد می‌کنند، فرد مبتلا به سرطان معده می‌شود. سرطان معده درصورتی‌که بدخیم باشد می‌تواند مانند سایر سرطان‌ها توسعه یافته، رشد کند و دیگر اعضای موجود در شکم مانند استخوان‌ها، گره‌های لنفاوی، کبد و ریه‌ها را نیز درگیر نماید.

سرطان معده یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در دنیا به‌شمار می‌رود. این بیماری دستگاه گوارش را درگیر کرده و در صورت عدم‌تشخیص در طول چند سال می‌تواند به مراحل غیرقابل درمان برسد. این بیماری در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های موجود در لایه داخلی معده به وجود می‌آید. درصورتی‌که سلول‌های سرطانی در مراحل اولیه تشخیص داده نشوند، به‌سرعت رشد کرده و تبدیل به تومورهای خوش‌خیم و بدخیم خواهند شد.

به گفته وب‌سایت cancer.gov برخی از افراد بیشتر درمنعرض این سرطان قرار دارند. عوامل خطر سرطان معده شامل موارد زیر است:

• مبتلا بودن به هلیکوباکتر پیلوری
• کم‌خونی
• التهاب معده
• پولیپ معده
• عفونت ویروس اپشتین بار
• رژیم غذایی نامناسب و سرشار از نمک
• استفاده نکردن از میوه و سبزیجات
• افزایش سن
• مرد بودن
• استعمال دخانیات
• سابقه خانوادگی سرطان معده

علائم سرطان معده

به‌صورت کلی در مبحث علائم و نشانه‌های ظهور بیماری‌ها علائمی مشترک اعلام می‌شود. اما ممکن است این علائم در برخی از گروه‌ها با شدت و ضعف متفاوت بروز کنند. بنابراین همیشه مشاهده تمام علائم و یا بخشی از آن‌ها نمی‌تواند به معنای ابتلا و برعکس عدم ابتلای بیمار به سرطان معده باشد.

تشخیص سرطان معده در مراحل اولیه امری دشوار است. زیرا علائم اولیه اغلب شبیه بیماری‌هایی مانند سوءهاضمه یا عفونت ویروسی است. از علائم سرطان معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش وزن ناخواسته و بی‌اشتهایی
• دل‌درد
• احساس نفخ بعد از غذا خوردن
• سوزش سردل
• حالت تهوع
• استفراغ
• تورم شکم
• اسهال یا یبوست
• وجود خون در استفراغ یا مدفوع
• سخت شدن عمل بلع غذا

دلایل ابتلا به سرطان معده

باوجوداینکه سرطان معده دومین عامل مرگ در بین مبتلایان به سرطان شناخته می‌شود، هنوز علل ابتلا به این بیماری ۱۰۰٪ شناسایی نشدند. اما در بیشتر مبتلایان فاکتورهای زیر مشاهده می‌شود و از آن‌ها به‌عنوان دلایل ابتلا به سرطان معده یاد می‌کنند.

ابتلا به زخم معده طولانی‌مدت، عامل وراثت، حضور بیش‌ازحد در محیط‌های آلوده همچون صنعت فلز و زغال‌سنگ، گروه خونی A، جراحی معده جهت بهبود زخم معده، مصرف نمک، ترشی و غذاهای دودی، چاقی و استعمال دخانیات ازجمله شاخص‌ترین علل ابتلا به سرطان معده بشمار می‌روند.

تشخیص سرطان معده

تشخیص سرطان معده مرحله‌ای مهم به‌شمار می‌رود. با تشخیص و شناسایی زودهنگام بیماری پزشک متخصص خیلی بهتر می‌تواند بیماری را کنترل و حتی درمان نماید. دقت کنید که همیشه ابتلا به سرطان به معنای پایان کار نیست، چراکه برخی از توده‌های سرطانی خوش‌خیم هستند. بنابراین با مراجعه به‌موقع، انجام آزمایشات و کنترل بیماری می‌توان سرطان معده را مهار نمود و از سرایت آن به دیگر اعضای بدن جلوگیری کرد.

درصورتی‌که پس از معاینه اولیه، پزشک به سرطان معده مشکوک شود در ابتدا سابقه پزشکی بیمار را موردبررسی قرار می‌دهد و آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون یا آزمایش مدفوع را برای بررسی خون در مدفوع بیمار را تجویز می‌کند. همچنین برای رسیدن به یک پاسخ ممکن است نیاز به انجام یکی از موارد تصویربرداری زیر باشد:

• اشعه ایکس باریم: پس از نوشیدن یک ماده حاجب مایع تصویربرداری صورت می‌گیرد
• گاستروسکوپی یا آندوسکوپی: واردکردن یک دوربین سوار بر یک لوله نازک از طریق دهان به داخل معده برای دیدن مخاط معده، مری و روده کوچک و احتمالاً نمونه‌گیری از بافت معده
• سونوگرافی آندوسکوپی: قرار دادن یک لوله نازک با پروب سونوگرافی در انتها و وارد کردن آن از طریق دهان به معده برای ایجاد تصویری با امواج صوتی و مشاهده میزان گسترش سرطان
• لاپاراسکوپی: وارد کردن یک دوربین کوچک سوار بر یک لوله نازک از طریق یک برش کوچک در شکم برای دیدن اینکه آیا سرطان به خارج از معده و سایر بافت های بیماری گسترش‌یافته است یا خیر
• اشعه ایکس قفسه سینه: برای بررسی سرایت سلول‌های سرطانی به بافت ریه استفاده می‌شود
• اسکن توموگرافی کامپیوتری(CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): با ایجاد تصاویر مقطعی به تعیین این مهم که آیا سرطان به کبد، غدد لنفاوی یا جاهای دیگر گسترش‌یافته است کمک می‌کند

تشخیص سرطان معده با آزمایش خون

با استفاده از نتایج یا تفسیر به‌دست‌آمده از آزمایش خون پزشک می‌تواند متوجه شود، بیماری تا چه حدودی توسعه پیدا کرده است. همچنین این آزمایش نشان می‌دهد که دیگر ارگان‌های بدن درگیر به سرطان شده‌اند یا نه. به‌عنوان‌مثال سرطان معده به کبد یا ریه رسیده است یا نه!

درمان سرطان معده

امروزه برای درمان سرطان معده متخصصین روش‌های درمانی گوناگونی را استفاده می‌کنند. باوجوداین انتخاب روش درمان بستگی به مرحله بیماری و میزان درگیری بدن به آن دارد. پزشک با انجام آزمایشات و در کنار هم قرار دادن علائم و نتایج به‌دست‌آمده از آزمایشات روش‌های درمانی را اولویت‌بندی کرده و بهترینشان را جهت شروع درمان تجویز می‌کند. برخی از درمان‌ها استاندارد و برخی در آزمایشات بالینی در حال آزمایش هستند. درحال‌حاضر  از چند نوع درمان استاندارد برای درمان سرطان استفاده می‌شود:

عمل جراحی سرطان معده

اگر بیماری به مراحل پیشرفته رسیده باشد پزشک دستور جراحی می‌دهد. در جراحی سرطان معده بدخیم با توجه به میزان درگیری اندام‌ها به سلول‌های سرطانی بخش‌هایی حذف خواهند شد و جراحی هر بخش را با عنوانی خاص معرفی می‌کنند. انواع جراحی زیر ممکن است مورد استفاده قرار گیرد:

• گاسترکتومی ساب توتال: برداشتن قسمتی از معده شامل سلول‌های سرطانی، غدد لنفاوی مجاور و بخش‌هایی از بافت و اندام‌های دیگر نزدیک تومور است
• حذف طحال: طحال اندامی است که لنفوسیت‌ها را می‌سازد ، سلول‌های قرمز خون و لنفوسیت‌ها را ذخیره می‌کند ، خون را تصفیه می‌کند و سلول‌های قدیمی خون را از بین می‌برد . طحال در سمت چپ شکم نزدیک معده است
• گاسترکتومی کامل: برداشتن کل معده، غدد لنفاوی مجاور و قسمت‌هایی ازمری ، روده باریک و سایر بافت‌های نزدیک تومور.  ممکن است طحال و معده به‌طور کامل برداشته شود.  مری به روده کوچک متصل است بنابراین بیمار می‌تواند به خوردن و بلع غذا ادامه دهد

عمل‌های جراحی پیشرفته

• قرار دادن استنت اندولومینال: این روش شامل قرار دادن استنت (یک لوله نازک و قابل انبساط)  که به‌منظور باز نگه‌داشتن گذرگاهی (مانند شریان‌ها یا مری)  مورداستفاده قرار می‌گیرد، است. برای تومورهایی که راه ورود یا خروج از معده را مسدود می‌کنند، ممکن است جراحی برای قرار دادن استنت از مری به معده یا از معده به روده کوچک انجام شود تا بیمار بتواند به‌طورمعمول غذا بخورد
• لیزر درمانی اندولومینال: روشی است که در آن آندوسکوپی با لیزر متصل به بدن وارد می‌شود. لیزر یک پرتو شدید نور است که می‌تواند به‌عنوان چاقو استفاده شود
• گاستروژئونوستومی: جراحی برای برداشتن قسمتی از معده با سرطان که در راستای جلوگیری از سرایت سلول‌های سرطانی به بافت روده می‌شود
• برداشتن مخاط با آندوسکوپی: برداشتن مخاط  با آندوسکوپی، روشی است که از آندوسکوپ برای برداشتن مراحل اولیه سرطان و رشد پیش سرطانی پوشش دستگاه گوارش بدون جراحی استفاده می‌کند

شیمی‌درمانی

 شیمی درمانی یکی از روش‌های درمان سرطان است که از داروها برای جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی خواه با کشتن سلول‌ها و یا با توقف تقسیم آن‌ها صورت می‌گیرد. هنگامی‌که داروهای شیمی‌درمانی وارد بدن می‌شوند داروها به جریان خون می‌رسند و می‌توانند به سلول‌های سرطانی در سراسر بدن برسند (شیمی‌درمانی سیستمیک).

اما زمانی که شیمی‌درمانی مستقیماً در مایع مغزی نخاعی ، یک اندام یا حفره بدن مانند شکم صورت می‌پذیرد، داروها عمدتاً بر سلول‌های سرطانی در آن مناطق تأثیر می‌گذارد (شیمی درمانی منطقه ای). نحوه انجام شیمی‌درمانی بستگی به نوع و مرحله سرطان تحت درمان دارد.

شیمی‌درمانی قبل از جراحی معده

در مواردی که پزشک تشخیص به امکان کوچک کردن توده سرطانی می‌دهد، پیش از جراحی و حذف توده شیمی‌درمانی را تجویز می‌کند. با استفاده از شیمی‌درمانی که روش درمان دارویی است، از رشد بیشتر سلول‌های سرطانی را جلوگیری می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برند. در این روش علاوه بر اینکه سلول‌های سرطانی تشخیص داده شده از بین می‌روند، دارو به دیگر اعضا نیز رسیده و سلول‌های سرطانی ناشناس را نیز حذف می‌کنند.

از شیمی‌درمانی در سه حالت در درمان سرطان معده استفاده می‌شود. در گروهی پیش از جراحی جهت کوچک کردن توده، در گروه دیگر پس از جراحی برای حذف سلول‌های سرطانی دیگری که در بدن باقی ماندند.

پرتودرمانی

یک نوع دیگر از درمان سرطان پرتودرمانی است که در آن از اشعه ایکس با قدرت بالا یا انواع دیگر اشعه برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها استفاده می‌شود. پرتودرمانی خارجی از دستگاهی خارج از بدن برای ارسال تابش به ناحیه بدن مبتلابه سرطان استفاده می‌کند.

ایمونوتراپی

در این روش از سیستم ایمنی بیمار برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کنند. موادی که توسط بدن ساخته‌ شده یا در آزمایشگاه ساخته‌شده‌اند برای تقویت، هدایت یا بازسازی دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان استفاده می‌شوند.  این درمان سرطان نوعی درمان بیولوژیکی است .

لیزردرمانی

درمان سرطان معده با لیزر یکی از روش‌های متداول درمان شناخته می‌شود. با استفاده از لیزر درمانی به‌صورت متمرکز سلول‌های سرطانی را مورد هدف و نابودی قرار می‌دهند. این روش درمانی پیشرفت سرطان را متوقف می‌کند، علائم سرطانی مانند خونریزی را برطرف می‌کند و بیمار درد کمتری را در این روش متحمل می‌شود.

همچنین از این روش برای انسداد عروقی لنفاوی جهت پیشگیری از توسعه یافتن سلول‌های سرطانی، کاهش ورم ناشی از سرطان و کوچک کردن توده‌های موجود در مری، روده بزرگ و معده نیز استفاده می‌کنند.

پیشگیری از سرطان معده

ما نمی‌توانیم ۱۰۰% از ابتلا به بیماری‌های متفاوت مصون بمانیم، اما پیشگیری بی‌تأثیر نیست. با حذف ریسک فاکتورها می‌توان تا حدود زیادی از ابتلا به بیماری سرطان معده جلوگیری نمود. اولین قدم این است که سبک زندگی خود را تغییر دهیم، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه‌ها را انتخاب کنیم و سعی کنیم وزن بدن را به عدد نرمال برسانیم. مواد غذایی دودی و شور را از رژیم غذایی حذف کنیم و یا اینکه مصرفشان را به حداقل برسانیم.

دخانیات را به‌تدریج از زندگی خود حذف کنیم و همچنین از افراد سیگاری فاصله بگیریم. انجام آزمایشات تجویزشده را جدی بگیریم. برای ورزش کردن برنامه‌ریزی کنیم و اگر مبتلا به بیماری‌ای مرتبط با معده و روده هستیم آن را درمان و کنترل کنیم.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم

در این مورد که شما چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید، نمی‌توان برای همه افراد نظری واحد داد. اما به‌صورت کلی زمانی که شما علائمی غیرمعمول را در عملکرد دستگاه گوارش مشاهده کردید، لازم است که در اولین فرصت خود را به پزشک متخصص برسانید.

سخن آخر

زمانی که سلول‌های معده شروع به رشد غیرطبیعی می‌کنند، سرطان معده ایجاد می‌شود. سلول‌ها به سیگنال‌های رشد منظم، تقسیم و مرگ پاسخ نمی‌دهند و در بافت‌های گوناگون شروع به تکثیر می‌کنند و در آخر به چیزی شبیه توده یا تومور تبدیل می‌شوند.

درست است که هیچ راه قطعی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان معده وجود ندارد، اما خوشبختانه شیوع سرطان معده به علت تشخیص زودهنگام عفونت‌های ناشی از هلیکوباکتر پیلوری که یکی از رایج‌ترین دلایل ابتلا به این نوع سرطان است و تغییرات در سبک زندگی مردم در حال افول است.

بهتر است هنگام ابتلا به یکی از علائم فوق حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید. تشخیص زودهنگام سرطان احتمال زنده ماندن بیمار را تا حد چشمگیری افزایش می‌دهد. اگر این مقاله برای شما مفید بود لطفا نظرات خود را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.