روماتیسم مفصلی و روش‌های درمانی آن

روماتیسم مفصلی یا روماتوئید یک نوع بیماری التهابی و خودایمنی است که موجب بروز درد، تورم و التهاب مفاصل می‌شود. سیستم ایمنی بدن با تولید آنتی‌بادی‌ها به باکتری‌ها و ویروس‌های بیماری‌زا هجوم برده و آن‌ها را نابود می‌کند، ولی در افراد مبتلا به بیماری خودایمنی، این عملکرد معکوس بوده و آنتی‌بادی‌ها با حمله به بافت‌های سالم بدن باعث ایجاد بیماری می‌شوند که علت آن به‌طور قطعی معلوم نیست.

البته عوامل وراثتی، محیطی و هورمونی در بروز این بیماری بی‌تأثیر نخواهد بود. امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که از هر ۱۰۰ نفر، ۱ نفر از این بیماری رنج می‌برد. توصیه می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این بیماری، علائم و درمان آن، با مجله هومکا همراه باشید تا اطلاعات لازم و مفید را در اختیار شما قرار دهیم.

علائم روماتیسم مفصلی

معمولاً روماتیسم مفصلی در بین افراد ۳۵ تا ۶۰ سال مشاهده می‌شود و با تورم مفاصل بدن به‌خصوص دست‌ها و پاها همراه است. البته این بیماری در دوره میان‌سالی بیشتر بروز می‌کند. در پاسخ به این سؤال که آیا زنان بیشتر به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند و یا مردان؟ باید گفت که زنان در مقایسه با مردان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری مخصوصاً مفصل زانو قرار دارند و شیوع آن در میان زنان ۳ برابر بیشتر از مردان است.

از علائم این بیماری در میان افراد مختلف می‌توان به حالت ضعف و خستگی شدید در بیمار، کاهش قدرت عضلات و حرکت مفاصل اشاره کرد. التهاب ایجادشده بر روی بدن، موجب درد مزمن و داغ شدن مفاصل می‌شود. به‌طوری‌که با لمس کردن این نواحی به‌خوبی می‌توان داغ بودن ناشی از آن را احساس کرد.

فرد مبتلا به این بیماری به هنگام صبح یا استراحت در روز با خشکی مفاصل خود مواجه می‌شود که درد ناخوشایندی را به همراه دارد و پس از گذشت نیم یا یک ساعت دوباره به حالت طبیعی خود برمی‌گردد. خشکی مفاصل به‌خصوص زمان بیدار شدن از خواب در صبحگاهان از علائم بسیار رایجی است که افراد ناچار هستند درد آن را تحمل کنند.

ممکن است برخی افراد علائمی مانند سوزش در بدن خود احساس کنند که این بسیار نادر است. بیمار با وجود تحمل درد شدید، با بی‌خوابی مواجه می‌شود. کم‌اشتهایی، سردرد، تب، تعریق و درد گردن را نیز می‌توان از علائم روماتیسم مفصلی دانست. باید بیان کنیم که میزان شدت این علائم در بدن بیماران متفاوت بوده و ممکن است فقط برخی از این موارد در بدن فرد مشاهده شود و یا به‌صورت دوره‌ای باشد و پس از مدتی خاموش شود.

روش‌های درمان روماتیسم مفصلی

ازآنجایی‌که روماتیسم مفصلی یا روماتوئید یک بیماری مزمن محسوب می‌شود و درمان قطعی برای ریشه‌کن کردن آن وجود ندارد، روند مراحل درمان و جدی گرفتن این بیماری از اهمیت بسزایی برخوردار است. بیمار باید تا پایان عمر خود معالجه را ادامه دهد تا بتواند موجب تسکین درد و کاهش سرعت پیشروی آن در بدن شود.

اگر بیمار درمان را رها کند و نسبت به آن بی‌توجه باشد، التهاب‌های به وجود آمده در اثر گذشت زمان به مفاصل آسیب جدی وارد کرده و به‌طورکلی آن‌ها را از بین می‌برد. بنابراین یکی از توصیه‌های مهم ما این است که در درمان به‌موقع این بیماری پیش‌قدم باشید و با روش‌های درمانی که وجود دارد مانع از پیشروی آن در بدن شوید و همواره ارزش سلامتی خود را دانسته و در حفظ آن کوشا باشید. وب‌سایت Mayoclinic در مورد بیماری روماتیسم مفصلی می‌گوید:

التهابی که روماتیسم مفصلی ایجاد می‌کند، می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن هم آسیب برساند. داروهای جدیدی گزینه‌های درمانی مختلفی را ارائه می‌هند اما این بیماری همچنان می‌تواند باعث ناتوانی جسمی شود.

دارودرمانی روماتیسم مفصلی

یکی از روش‌های درمان روماتیسم مفصلی، تجویز داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی توسط پزشک متخصص است. این دسته از داروها باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند و ممکن است دوز پایین و یا دوز بالای آن تجویز شود. استفاده از داروهای ضد روماتیسم و همچنین داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن نیز در بهبودی روماتیسم مفصلی مؤثر بوده و مانع از آسیب‌دیدگی بافت‌های بدن می‌شود.

ممکن است بسیاری از افراد این سؤال را در ذهن خود داشته باشند که آیا همه بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی با مصرف داروهای متعدد، مدت‌زمان اثرگذاری یکسانی را در بدن خود مشاهده خواهند کرد یا دوره درمان به صبر و حوصله زیادی نیاز دارد؟ بهتر است نخست برای دستیابی به این سؤال یادآوری کنیم که دوره درمان با استفاده از این داروها در بین افراد متفاوت است و به واکنش بدن و شدت روماتیسم بستگی دارد که چه عکس‌العملی را در بدن بیمار نشان دهد.

برخی از افراد با گذراندن یک دوره ۴ تا ۶ هفته نتیجه خوبی را به دست می‌آورند و برخی نیز ۲ تا ۳ ماه زمان نیاز دارند تا بهبودی حاصل از درمان را در بدن خود مشاهده کنند. بنابراین این نوید را به بیماران می‌دهیم که با مراجعه مداوم به پزشک و روند معالجه می‌توان این بیماری را کنترل و از پیشرفت آن در بدن جلوگیری کرد.

دارودرمانی یا انجام حرکات ورزشی

ویژگی مهم داروهای مهارکننده این است که به شکل خوراکی مصرف می‌شوند و عملکرد بالایی دارند، ولی داروی تزریقی زیاد استفاده نمی‌شود. بیماران به دلیل راحت بودن استفاده از قرص در طول روز ترجیح می‌دهند که از تزریق عضلانی استفاده نکنند.

علاوه بر روش‌های دارودرمانی، راهکارهایی نیز برای درمان روماتیسم مفصلی مفید است که به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم. انجام حرکات ورزشی باعث تقویت مفاصل می‌شود. اگرچه افراد تصور می‌کنند با استراحت دادن به مفاصل دردناک، درد آن کاهش پیدا می‌کند، ولی این یک تصور اشتباه است و عدم حرکت مفاصل، درد شدیدی را به دنبال خواهد داشت.

ورزش ایروبیک، شنا، پیاده‌روی، تمرین‌های استقامتی با سفت کردن مفاصل میزان درد را کاهش می‌دهند. برای درمان این بیماری، فیزیوتراپی در منزل نقش مهمی در تسکین درد بیمار دارد. ماساژ درمانی نیز توسط پزشک طب فیزیکی انجام می‌شود و در کاهش درد مؤثر است. پزشک با ماساژ عضلات به شکل مخصوص، میزان حرکت و عملکرد مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

برای درمان و تسکین روماتیسم مفصلی چه بخوریم؟

برای درمان روماتیسم مفصلی، تغذیه بیمار بسیار مهم است. افرادی که چاق هستند و مشکل اضافه‌وزن دارند، برای اینکه درد ناشی از این بیماری را کاهش دهند باید وزن خود را کم کنند، در غیر این صورت به مفاصل فشار زیادی واردشده و درد چند برابر می‌شود. بیمار با مراجعه به متخصص تغذیه و رژیم غذایی مناسب تا حدودی می‌تواند روماتیسم مفصل را کنترل کند.  درواقع یکی از راهکارهای مؤثر برای درمان روماتوئید، تغییر رژیم غذایی بیمار است. چه موادغذایی برای مقابله با این بیماری مفید است؟

توصیه می‌شود فرد مبتلا به روماتوئید، میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کند. در ترکیب سبزی‌ها، ریحان با بوی معطری که دارد در تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش درد روماتیسم نقش مهمی دارد. بهتر است بیمار روزانه ۳۰۰ میلی‌گرم ریحان را در برنامه غذایی خود بگنجاند. استفاده از چربی‌های سالم مانند روغن‌زیتون، کانولا و آواکادو در بهبود این بیماری بسیار مؤثر است. چربی‌های موجود در دانه آفتابگردان، دانه کتان و ماهی و همچنین غذاهای دریایی که حاوی مقدار زیادی امگا۳ هستند، تا حدودی از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کنند.

بهتر است بیمار بادام، گردو، پسته، سیر، انگور و کلم بروکلی بخورد و از مصرف قند و شکر و غذاهای سرخ‌شده خودداری کند. فرد بیمار باید استفاده از موادغذایی سرد مانند خیار، کاهو، هندوانه، ماست، دوغ، گشنیز، آلو، کدو، گوشت قرمز و … را به حداقل برساند. زنجبیل و زردچوبه با طبع گرم و خاصیت فراوانی که دارند برای درمان التهاب روماتیسم استفاده می‌شود. عصاره زردچوبه به‌طور گسترده‌ای درد ناشی از این بیماری را کاهش می‌دهد. فرد می‌تواند این مواد را به‌صورت دم‌نوش استفاده کند و یا آن‌ها را در غذای خود بریزد.

آزمایش روماتیسم مفصلی

پزشک برای تشخیص درست روماتوئید، آزمایش‌هایی را تجویز می‌کند و از فرد می‌خواهد تا آن‌ها را در اسرع وقت انجام دهد. یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش روماتیسم است. آزمایش خون با شناسایی یک پادتن مخصوص به اسم روماتوئید، وجود روماتیسم مفصلی را در بدن بیمار نشان می‌دهد.

آزمایش‌هایی مانند شمارش گلبول‌های خون (آزمایش CBC) که با بررسی کم‌خونی در بدن نشان می‌دهد که این کم‌خونی مربوط به روماتیسم مفاصل است یا نه. آزمایش میزان رسوب گلبول‌های قرمز که در صورت ابتلا به روماتیسم عدد بالایی را نشان می‌دهد. آزمایش CRP، التهاب مفاصل را نشان می‌دهد. همچنین آگاهی از رنج نرمال آزمایش RF  می‌تواند در تشخیص التهاب و روماتیسم مفصلی کمک‌کننده باشد.

آزمایش‌های دیگری نیز انجام می‌شود که به تشخیص درست پزشک کمک می‌کند. انجام این آزمایش‌ها میزان پیشرفت بیماری را مشخص کرده و پزشک بر اساس آن داروهای موردنیاز را تجویز می‌کند. پزشک از طریق عکس‌برداری با اشعه ایکس نیز، روند سرعت بیماری در مفاصل را تشخیص داده و بر اساس آن مراحل معالجه را در پیش می‌گیرد. آزمایش RF با بررسی آنتی‌بادی‌ها در تشخیص بیماری مؤثر است.

کلام پایانی

به‌طورکلی با توجه به آنچه ذکر کردیم، روماتیسم مفصلی یا روماتوئید با اختلال در سیستم ایمنی بدن مشکلاتی مانند التهاب و تورم مفاصل مخصوصاً در نواحی پا و دست ایجاد می‌کند. می‌توانیم بیان کنیم که ۹۰% بیماران از وجود این بیماری در مفاصل پا رنج می‌برند. اگرچه امروزه روش‌های درمانی متفاوتی برای روماتیسم مفصلی وجود دارد، ولی هنوز پزشکان درمان قطعی برای این بیماری پیدا نکرده‌اند. مراجعه مداوم نزد پزشک برای تکمیل دوره درمان در کنار رژیم غذایی مناسب، می‌تواند روند بیماری را کاهش داده و درد حاصل از آن را تسکین دهد.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.