علت تهوع در بارداری چیست؟
یکی از شایع‌ترین علائم بارداری، حالت تهوع است. تهوع در بارداری ممکن است به دلیل تغییرات گوارشی در این دوره یا استرس و اضطراب زیاد باشد. در ادامه این مقاله از مجله سلامت هومکا راجع به تهوع در بارداری و علائم آن بیشتر توضیح می‌دهیم. اگر قصد انجام هرگونه آزمایش خون و یا ادرار را دارید، نیازی نیست به آزمایشگاه مراجعه کنید؛ با استفاده از خدمات هومکا می‌توانید انواع چکاپ‌های بارداری را در منزل انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
تهوع صبحگاهی در بارداری نشانه چیست؟
دوران بارداری شیرین‌ترین و البته سخت‌ترین دوره‌ای است که هر زنی می‌تواند آن را تجربه کند. این دوره تنها با تغییرات فیزیکی و بزرگ شدن شکم همراه نیست و تغییرات دیگری هم به همراه دارد. در دوره بارداری بسیاری از سازوکار‌های بدن مادر دچار تغییر و تحول می‌شوند. نتیجه این تغییرات اختلالاتی چون حالت تهوع است. از تهوع حاملگی به‌عنوان ویار هم یاد می‌شود. به‌طور قطعی نمی‌توان گفت که تهوع در دوران حاملگی نشانه چیست. دلایل احتمال برای تهوع در بارداری به شرح زیر است.
تغییرات هورمونی
در دوره بارداری، سطح هورمون‌ها به شدت تغییر می‌کند تا سلامت جنین حفظ شود. درنتیجه این تغییرات هورمونی تهوع صبحگاهی ایجاد می‌شود. تهوع در دوران حاملگی در چندقلویی با شدت بیشتری رخ می‌دهد. هورمون استروژن و هورمون گنادوتروپین جفتی انسان، دو مورد از مهم‌ترین هورمون‌هایی هستند که در بارداری افزایش می‌یابند. این دو هورمون می‌توانند عامل تهوع بارداری باشند.
استرس شدید
مادران در دوره بارداری، استرس زیادی تحمل می‌کنند. این استرس زیاد می‌تواند روی سیستم گوارش آن‌ها تأثیر گذاشته و منجر به تهوع شود.
مشکلات معده
بارداری می‌تواند در سیستم گوارش هم تغییراتی ایجاد کند. وجود باکتری هلیکوباکترپیلوری در معده زنان باردار می‌تواند باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ شود.
کمبود ویتامین‌ها
کمبود ویتامین‌های مختلف ازجمله ویتامین B۶ می‌تواند دلیل تهوع در دوران حاملگی باشد.
رژیم غذایی نادرست
رژیم غذایی نادرست و سرشار از غذاهای چرب، می‌تواند منجر به تهوع شود.
افزایش حساسیت به بوها
دوران بارداری حس بویایی را در زنان تقویت می‌بخشد. در نتیجه تهوع در این دوران ممکن است به دلیل حساسیت بیش‌ازحد زنان حامله به بوها باشد. یعنی زنی که تا قبل از این دوران به بو حساس نبوده است، با کمترین بویی مثل بوی غذا دچار حالت تهوع می‌شود.
عوامل دیگری هم می‌توانند باعث تهوع در این دوران شوند:
- عوامل ژنتیکی
- عفونت دستگاه ادراری
- آب و هوای محل زندگی
- خستگی و ضعف
- حرکت و جابه‌جایی زیاد که باعث بیماری حرکت یا ماشین‌زدگی می‌شود
تهوع صبحگاهی در حاملگی چگونه است؟
حالت تهوع صبحگاهی نوعی از حالت تهوع است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. بیش از نیمی از زنان باردار، به‌ویژه در سه ماهه اول دوران حاملگی، حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی را تجربه می‌کنند. برخی از زنان ممکن است هیچ‌گاه حالت تهوع را در دوران حاملگی تجربه نکنند. با وجود اینکه نام این اختلال تهوع صبحگاهی است، اما در هر زمانی از روز می‌تواند ایجاد شود. تهوع در دوران حاملگی به معنی بیماری جنین نیست و به او آسیبی نمی‌رساند. با وجود نامش، شما می‌توانید در هر زمانی از روز تهوع صبحگاهی داشته باشید. این بدان معنا نیست که کودک شما بیمار است و به کودک آسیب نمی‌رساند.
علائم تهوع در بارداری
علائم کلی تهوع صبحگاهی عبارت‌اند از:
- حالت تهوع همراه یا بدون استفراغ در سه‌ماهه اول
- حالت تهوعی که معمولاً از صبح شروع شده و در تمام روز ادامه می‌یابد
- تهوعی که در اثر بوی غذا، بوی افراد و … ایجاد می‌شود
- حالت تهوع بعد از غذا خوردن به‌خصوص غذاهای تند
- تهوع یا استفراغ ناشی از گرما و ترشح شدید بزاق
شدت حالت تهوع بارداری
در اغلب موارد، حالت تهوع بارداری خفیف بوده و در سه‌ماهه میانی بارداری از بین می‌رود. همان‌طور که گفتیم، ممکن است برخی زنان باردار هیچ‌گاه این حالت را مشاهده نکنند. در مقابل برخی دیگر از زنان باردار به تهوع شدید بارداری مبتلا می‌شوند.
حالت تهوع شدید در دوران حاملگی، به‌عنوان هیپرامزیس گراویداروم یا استفراغ شدید حاملگی شناخته می‌شود. استفراغ شدید حاملگی زمانی اتفاق می‌افتد که حالت تهوع منجر به کم‌آبی شدید و افت بیش از ۵ درصد وزن بدن شود. در این شرایط ممکن است مادر مواد مغذی کافی را دریافت نکند و دچار سوءتغذیه شود. یک نفر از هر ۱۰۰۰ نفر زن باردار ممکن است به استفراغ شدید بارداری مبتلا شود. درمان معمولاً شامل بستری در بیمارستان و تجویز مایعات داخل وریدی است.
چرا تهوع بارداری در برخی شدیدتر است؟
برخی از خانم‌های باردار حالت تهوع شدیدتری در این دوران تجربه می‌کنند. موارد زیر می‌تواند علت حالت تهوع شدید در این افراد باشد:
- اگر جنسیت جنین دختر باشد، مادر ممکن است حالت تهوع شدیدتری تجربه کند
- زنانی که دوقلو یا چندقلو باردار هستند، تهوع شدیدتری دارند
- اگر در بارداری‌های قبلی تهوع شدیدی داشته‌اید، در بارداری‌های بعدی هم همین حالت را خواهید داشت
- سابقه حمله میگرنی می‌تواند باعث تشدید حالت تهوع در شما شود.
- اگر بعد از مصرف قرص ضدبارداری دچار حالت تهوع می‌شوید، احتمالاً تهوع بارداری شدیدتری تجربه خواهید کرد
آیا تهوع بارداری خطرناک است؟
این علامت معمولا نشانه سالم بودن بارداری است. اما گاهی تهوع شدید بارداری می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. برخی از عوارض احتمالی تهوع شدید بارداری عبارت‌اند از:
- سوءتغذیه جنین و مادر
- فشار بیش‌ازحد بر اندام‌های حیاتی مثل کبد، مغز، قلب و کلیه‌ها
- افسردگی و اضطراب شدید
- کاهش پتاسیم خون و قلیایی شدن آن
- جلوگیری از افزایش وزن جنین
- زایمان زودهنگام
- کاهش مقدار ادرار
- دهیدارته‌شدن بدن
- رنگ‌پریدگی
آیا نداشتن تهوع در دوران حاملگی خطرناک است؟
تهوع در بیشتر از ۵۰ درصد حاملگی‌ها رخ می‌دهد. شدت حالت تهوع در زنان حامله با هم متفاوت است. همان‌طور که گفتیم برخی از زنان هیچ‌گاه تهوع در بارداری را تجربه نمی‌کنند. درنتیجه نداشتن حالت تهوع در دوران بارداری، خطری به همراه ندارد. اگر حالت تهوع را می‌توان به عنوان یکی علائم زجرآور بارداری دانست. اگر حالت تهوع بارداری را تجربه نکرده‌اید، شانس بزرگی نصیبتان شده است!
تهوع در بارداری از کی شروع می‌شود؟
تهوع در بارداری در همان روزهای اول بارداری شروع می‌شود. البته همان‌طور که گفتیم، برخی از زنان ممکن است هیچ‌گاه این عارضه را تجربه نکنند.
تهوع در بارداری تا کی ادامه دارد؟
اتمام تهوع در این دوران به شدت آن بستگی دارد. تهوع خفیف معمولاً در ۳ ماهه میانی دوران حاملگی از بین می‌رود. اما تهوع شدید ممکن است تا آخرین روز دوران حاملگی با مادر همراه باشد.
تهوع بعد از غذا
خوردن غذاهای تند یا پرچرب می‌تواند باعث تهوع بعد از غذا در دوران حاملگی شود. برخی از زنانی که معده حساس‌تری دارند، بعد از مصرف غذا دچار تهوع می‌شوند. در برخی موارد وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری، باعث ناراحتی گوارشی و حالت تهوع بعد از صرف غذا در بارداری می‌شود.
تهوع در ماه اول بارداری
تهوع بیشتر در ۱۲ هفته اول دوران بارداری ایجاد می‌شود. در این دوران تهوع از وزن گرفتن جنین جلوگیری می‌کند و معمولاً خطری ندارد. اگر نگران تهوع بارداری و تأثیر آن بر جنین هستید، برای اطمینان خاطر بیشتر می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.
تهوع بارداری در ماه آخر
بیشتر زنان باردار در ماه‌های آخر دیگر حالت تهوع ندارند. بااین‌حال باز هم برخی از زنان ممکن است تا اواخر حاملگی از این مشکل رنج ببرند.
به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic اصلی‌ترین علت حالت تهوع در دوران بارداری اثرات هورمون HCG است که توسط جفت تولید می‌شود. هورمون HCG مدتی بعد از چسبیدن تخمک بارورشده به دیواره رحم تولید می‌شود.
رفع تهوع در دوران حاملگی
تهوع در دوران حاملگی معمولاً به درمان نیاز ندارد؛ اما اگر شرایط زیر را داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- داشتن علائمی شبیه آنفولانزا دارید که می‌تواند نشانه بیماری حرکت باشد
- احساس سرگیجه، ضعف یا بی‌حالی
- به‌طور مداوم یا چند بار در روز دچار حالت تهوع شده‌اید
- نمی‌توانید مایعات یا مواد غذایی مصرف کنید
- وزنتان کاهش پیدا کرده است
- دچار علائم کم‌آبی بدن شده‌اید، مثلاً ادرارتان بسیار تیره شده است
- فکر می‌کنید حالت تهوع شما ناشی از مکمل آهن است
پزشک برای رفع تهوع در این دوران داروهای ضد تهوع را تجویز می‌کند. این داروها را نباید خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف کنید. همچنین درصورتی‌که دچار کم‌آبی شده باشید، پزشک ممکن است برای رفع این مشکل سرم تجویز کند.
برای تهوع در دوران حاملگی چی بخوریم؟
خوردن مواد غذایی زیر می‌تواند در تهوع بارداری مفید باشد:
- آب
- معجون آب لیموی تازه به همراه مقدار کمی عسل.
- چای زنجبیل و عسل
- لیموناد
- سوپ آبکی
- عصاره گوشت گاو
- چای نعنا و عسل
- دم‌کرده رازیانه به همراه عسل و آب‌لیموی تازه
- مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B۶ مثل موز، برنج قهوه‌ای، ماهی، ذرت و آجیل‌ها
مدیریت تهوع بارداری
توصیه‌هایی وجود دارد که به شما در کنترل و مدیریت تهوع حاملگی کمک می‌کند. اگر از تهوع بارداری رنج می‌برید، توصیه‌های زیر ممکن است کمک‌کننده باشد:
- بدون تجویز پزشک، هیچ دارویی مصرف نکنید
- صبح قبل از بلند شدن از رختخواب یک بیسکوئیت شیرین ساده یا کراکر بخورید
- از خوردن غذاهایی که باعث تشدید حالت تهوع در شما می‌شوند، اجتناب کنید. مصرف غذاهای تند و چرب را کاهش دهید. وعده‌های غذایی سرشار از کربوهیدرات شدت تهوع را در شما کاهش می‌دهد
- بدن خود را هیدراته نگه دارید. حداقل ۸ لیوان در روز آب بنوشید
- چند قطره آب‌لیموی تازه را روی دستمال کاغذی بریزید و در هنگام تهوع، آن را استشمام کنید
- به‌جای سه وعده غذایی بزرگ، پنج یا شش وعده غذایی کوچک بخورید. خالی ماندن معده باعث ایجاد حالت تهوع می‌شود
- اگر بوی غذا باعث ایجاد حالت تهوع در شما می‌شود، برای مدتی از غذا پختن دوری کنید
- طبق تجویز پزشک از مکمل‌های ویتامین B6 (پیریدوکسین) استفاده کنید. دوزهای بالای ۲۰۰ میلی‌گرم در روز مکمل ویتامین B6 می‌تواند خطرناک باشد
- به جای پوشیدن لباس‌های تنگ، لباس‌های راحت و گشاد بپوشید. لباس‌های گشاد عضلات شکم را منقبض نمی‌کنند
- استراحت کنید. چرت‌زدن در روز می‌تواند به کاهش تهوع کمک کند
- مولتی‌ویتامین را به‌طور منظم مصرف کنید و آن را با معده خالی نخورید
- هنگام حالت تهوع غذاهای ملایمی که به‌راحتی هضم می‌شوند مانند برنج، موز، آب مرغ یا ژلاتین بخورید
- هوای اتاق را تازه نگه دارید. تنفس هوای تازه در کاهش حالت تهوع بسیار موثر است. بیرون بروید و قدم بزنید یا فقط پنجره را باز کنید
- بعد از استفراغ دهان خود را حتما بشویید. شستن دهان از آسیب دیدن دندان‌ها با اسید معده جلوگیری می‌کند. همچنین می‌توانید برای محافظت بیشتر مقدار کمی جوش شیرین را به یک فنجان آب اضافه کرده و سپس آن را غرغره کنید
- به طور منظم پیاده‌روی کنید. پیاده‌روی منظم باعث رقیق‌شدن هورمون پروژسترون شده و از حالت تهوع جلوگیری می‌کند
آیا قرص تهوع در حاملگی ضرر دارد؟
دوره بارداری، دوره بسیار حساسی است، زیرا در این دوره نمی‌توان خودسرانه از داروهای بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی استفاده کرد. اگر در دوره بارداری تهوع شدیدی را تجربه می‌کنید، باید برای درمان حتماً به پزشک مراجعه کنید. از مصرف هرگونه قرص یا داروی ضد تهوع در این دوره بدون مشورت پزشک اکیداً خودداری کنید.
سخن پایانی از هومکا
در این مقاله راجع به یکی از شناخته‌شده‌ترین علائم بارداری، یعنی تهوع صبحگاهی توضیح دادیم. شما می‌توانید با استفاده از خدمات آزمایش در منزل هومکا، تمامی آزمایش‌های دوره بارداری خود را در منزلتان انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید و یا اینجا کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
