PID چیست؟ + روش‌های درمان بیماری التهابی لگن

PID چیست؟ PID یا بیماری التهابی لگن (Pelvic Inflammatory Disease) یا بیماری التهابی لگن عفونت دستگاه تناسلی زنانه است. معمولاً بانوان زمانی دچار عارضه التهابی لگن می‌شوند که یکی از انواع باکتری‌های مقاربتی فرصت رسیدن به لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و رحم را از طریق واژن پیدا کنند. اغلب زنان مبتلا به بیماری التهابی لگن نشانه‌هایی خفیف و کوچک دارند و موارد بی علامت نیز شایع است. اگر قصد انجام آزمایش std یا هر آزمایش دیگری را دارید می‌توانید در منزل این آزمایشات را انجام دهید.

بیماری التهابی لگن یا PID چیست؟

منظور از بیماری التهابی لگن همان PID است. PID به معنای عفونت اندام‌های تناسلی زنانه است. زمانی که یکی از باکتری‌های رایج مقاربتی از راه واژن موفق می‌شوند خود را به رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها برسانند، بیماری التهابی لگن (PID) شروع می‌شود.

علائم التهاب لگن یا PID چیست؟

اغلب زنان درگیر به عفونت التهابی لگن نشانه‌ها و علائمی خفیف از این عارضه تجربه می‌کنند. همچنین گروهی از مبتلایان بدون علامت هستند. معمولاً زنانی که بی‌علامت هستند زمانی که تصمیم به باردار شدن می‌گیرند و یا دچار دردهای مزمن لگنی می‌شوند، متوجه ابتلا دستگاه تناسلی به عفونت PID خواهند شد.

علائم عفونت لگن در زنان

همان‌طور که اشاره شد در بیشتر موارد ابتلا، زنان درگیر به PID متوجه شروع و توسعه یافتن بیماری نمی‌شوند و گروهی نیز تنها نشانه‌هایی خفیف را تجربه می‌کنند. بر این اساس تشخیص عفونت لگن تا حدودی سخت است. همچنین زنان مبتلایی هستند که کاملاً بی‌علامت هستند که تشخیص عارضه در این گروه به‌مراتب سخت‌تر است. اما به‌طورکلی در مورد بیماری التهابی لگن چند نشانه شایع وجود دارد که عبارت‌اند از:

• درد در هنگام رابطه جنسی
• ادرار همراه با سوزش
• تکرر ادرار
• بروز اختلال در دفع ادرار
• خونریزی‌ غیرطبیعی از واژن، مخصوص زمان رابطه جنسی و یا بعد از آن
• خونریزی غیرطبیعی بین دو سیکل قاعدگی
• احساس درد خفیف تا شدید در ناحیه زیر شکم
• احساس درد در ناحیه لگن
• خروج ترشحات واژن به صورت غیرطبیعی که بوی بدی دارد

از کجا بدانیم عفونت لگنی داریم؟

برای تشخیص اینکه آیا واقعاً درگیر به التهاب لگن هستید، لازم است به علائم و نشانه‌هایی که در دستگاه تناسلی و تولیدمثل رخ می‌دهد دقت کنید. درصورتی‌که نشانه‌های نگران‌کننده‌ای را مشاهده می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه نمایید. لازم است در صورت بروز علائم زیر در اولین فرصت با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ملاقات کنید:

• خروج ترشحات بدبو از واژن
• تب بالای ۳۸٫۳ درجه سانتی‌گراد
• احساس درد بسیار شدید در پایین شکم که بهبود پیدا نمی‌کند
• با خوردن هر ماده غذایی دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شوید

دقت کنید که همیشه نباید منتظر دیدن علائم خیلی واضح و شدید از PID باشید. گاهی یک خونریزی بین قاعدگی، استشمام بوی بد از واژن، احساس درد هنگام دفع ادرار و ترشحات غیرطبیعی ناشی از STI هستند. خوب است بدانید که عفونت‌های گروه STI می‌توانند زمینه‌ساز بروز عفونت لگن شوند؛ بنابراین در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی به پزشک مراجعه کنید. درصورتی‌که پزشک تشخیص داد شما مبتلا به عفونت مقاربتی هستید، آن را کنترل و درمان کنید. مدیریت بیماری‌های مقاربتی و پیشگیری از ابتلا به آن‌ها تأثیر چشمگیری در کاهش ریسک ابتلا به PID دارد.

علت ابتلا به PID چیست؟

علل ابتلا به عفونت لگن متعدد هستند و خیلی از باکتری‌ها که عمدتاً مقاربتی هستند، می‌توانند عامل ابتلا به PID باشند. اما بیشتر زنان مبتلا به عفونت لگن سابقه ابتلا به سوزاک و کلامیدیا دارند. کلامیدیا و سوزاک دو نوع بیماری مقاربتی هستند که از طریق رابطه جنسی به شریک جنسی منتقل می‌شوند. معمولاً زنان زمانی دچار این دو عارضه می‌شوند که تجربه رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشند.

وقتی دهانه رحم دچار اختلال می‌شود، باکتری‌ها فرصت پیدا می‌کنند وارد دستگاه تناسلی شوند. معمولاً این اتفاق در هنگام سقط جنین، پس از زایمان و دوره قاعدگی رخ می‌دهد. خیلی کم پیش می‌آید که باکتری‌های عامل بروز عفونت لگن بتوانند هنگام جایگذاری IUD یا دیگر روش‌های پزشکی که دربرگیرنده قرار دادن ابزار جلوگیری در رحم هستند، بتوانند وارد دستگاه تناسلی و تولیدمثل زنان شوند.

ریسک‌فاکتورهای PID چیست؟

همیشه عواملی هستند که بیش‌ازپیش ما را در معرض ابتلا به برخی از بیماری‌ها قرار دهند، این موضوع در مورد عفونت لگن نیز صادق است. چند مورد ریسک فاکتور وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن یا PID را تقویت کنند:

• رابطه جنسی محافظت نشده
• داشتن روابط جنسی با بیش از یک شریک جنسی
• سن کمتر از ۲۵ سال و داشتن فعالیت جنسی
• سابقه ابتلا به عفونت لگن و یک یا چند عفونت مقاربتی
• دوش مداوم واژینال که سبب برهم خوردن تعادل باکتری‌های خوب و مضر می‌شود

البته ممکن است قرار دادن IUD نیز کمی به ریسک ابتلا به عفونت لگن بیافزاید. لازم به ذکر است که این خطر و شانس موقتی است و بعد از ۲۱ روز اول قرار دادن IUD برطرف می‌شود.

روش‌های تشخیص PID چیست؟

نمی‌توانیم بگوییم یک روش آزمایش خاص برای تشخیص عفونت لگن وجود دارد، چراکه اغلب مبتلایان به عفونت لگن هرگز نشانه‌ای را تجربه نمی‌کنند. ضمناً عفونت لگن ناشی از یکی از بیماری‌های مقاربتی است، بنابراین فرد به لحاظ وجود بیماری STI آزمایش می‌شود و در نهایت عفونت التهابی لگن که ناشی از بیماری مقاربتی است تشخیص داده خواهد شد. به‌طورکلی پزشکان برای تشخیص بیماری التهابی لگن به فاکتورهای زیر توجه خاصی دارند:

• نشانه‌ها و علائم: باید هرگونه علامت و نشانه‌ای که دارید را با پزشک در میان بگذارید، حتی اگر نشانه‌ها خفیف هستند
• آزمایش ادرار و خون
• سابقه پزشکی: زمانی که بیمار در مورد سابقه روابط جنسی خود، سابقه ابتلا به عفونت‌های مقاربتی و روش‌های جلوگیری از بارداری با پزشک صحبت می‌کند. پزشک می‌تواند به یافته‌هایی در خصوص اینکه فرد مستعد عفونت لگن است یا خیر دست پیدا کند
• معاینه لگن: در این معاینه پزشک متخصص زنان لگن را به لحاظ حساسیت و وجود تورم مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین ممکن است پزشک با استفاده از سواب مقداری از مایع واژن و دهانه رحم را بردارد. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و به لحاظ نشانه‌های عفونی همچون کلامیدیا و سوزاک مورد بررسی قرار می‌گیرد
• سونوگرافی

به گفته‌ی mayoclinic در مواردی ممکن است پزشک نسبت به بروز و عدم بروز عفونت لگن شک داشته باشد، در این صورت چند آزمایش اضافی دیگر نیز انجام می‌گیرد. این آزمایشات عبارت‌اند از:

• بیوپسی آندومتر: در این روش جهت نمونه‌برداری یک لوله ظریف به رحم فرستاده‌شده و مقدار خیلی کمی از بافت آندومتر را از آن خارج می‌کنند. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و به لحاظ نشانه‌های التهاب و عفونت مورد بررسی قرار می‌گیرد
• لاپاراسکوپی: در روش لاپاراسکوپی پزشک ابزار مخصوص لاپاراسکوپی را از طریق یک برش خیلی کوچک وارد شکم می‌کند. به این صورت پزشک می‌تواند اندام‌های لگن را به‌خوبی مشاهده نماید

بهترین روش درمان PID چیست؟

اغلب درمان عفونت‌ها به صورت دارویی انجام می‌گیرد. یک درمان فوری موثر با دارو می‌تواند عامل بروز التهاب لگن را کاملاً از بین ببرد. اما مواردی وجود دارند که نمی‌توان با داروها آن را برطرف نمود. مثلاً نمی‌توان با درمان دارویی اثرات جانبی عفونت لگنی همچون اسکار و آسیب‌های دائمی دستگاه تناسلی را برطرف نمود. اغلب متخصصین برای کنترل عفونت لگن (PID) از روش‌های درمانی زیر استفاده می‌کنند.

درمان عفونت لگن با آنتی‌بیوتیک

پزشک برای شروع درمان فوری و موثر ترکیبی از چند آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند. در ادامه ممکن است پزشک پس از بررسی نتایج آزمایشات نسخه داروی شما را تغییر داده و آن را بر اساس عامل بروز عفونت لگن اصلاح کند. معمولاً در این روش پزشک از شما می‌خواهد بعد از ۳ تا ۴ روز مجدداً مراجعه کنید و در مورد نشانه‌های پس از شروع درمان او را مطلع سازید.

یادتان باشد حتی اگر بعد از چند روز حالتان کاملاً خوب به نظر می‌رسد، لازم است تمام داروهای تجویزشده را مطابق دستورالعمل پزشک مصرف کنید. آزیترومایسین یکی از آنتی‌بیوتیک‌هایی است که ممکن است جهت کنترل و درمان بیماری التهاب لگن تجویز شود. در حقیقت این دارو برای از بین بردن عامل بروز عفونت لگن که بیماری مقاربتی و عفونی است تجویز می‌شود. هرگز بدون دستور پزشک از این دارو استفاده نکنید.

پرهیز از رابطه جنسی در طی درمان

تا زمانی که کاملاً درمان شوید و تمام نشانه‌های بیماری برطرف شوند، لازم است از رابطه جنسی خودداری کنید. همسر شما باید جهت جلوگیری از بروز مجدد عفونت با STI، تحت معاینه و درمان قرار بگیرد. برخی از شرکای جنسی مبتلا هستند اما هیچ علامتی ندارند. با انجام تست و درمان می‌توان تا حدود زیادی اطمینان حاصل کرد که ریسک ابتلا مجدد به عفونت مقاربتی و در نهایت عفونت لگن به حداقل می‌رسد.

درصورتی‌که بدن شما به داروهای خوراکی پاسخ مثبتی ندهد، مشکوک به بروز آبسه در دستگاه تناسلی باشید و یا اینکه باردار باشید، شاید لازم باشد بستری شوید. معمولاً در چنین مواردی پزشک آنتی‌بیوتیک داخل وریدی و بعدازآن‌ آنتی‌بیوتیک خوراکی را تجویز می‌کند.

جراحی

خیلی کم پیش می‌آید که نیاز باشد فرد مبتلا به عفونت لگن تحت عمل جراحی قرار بگیرد. اما اگر آبسه خطرناکی یا پاره شده‌ای وجود داشته باشد، به این روش آن را خارج می‌کنند. همچنین گاهی جراحی زمانی که بدن بیمار به آنتی‌بیوتیک پاسخ نمی‌دهد انجام می‌گیرد.

عوارض ابتلا به PID چیست؟

بیماری‌ التهابی لگن اگر در مراحل ابتدایی تشخیص داده و درمان شود، معمولاً تأثیر چندانی از خود برجای نمی‌گذارد و فرد کاملاً بهبود پیدا می‌کند. اما در مواردی که عفونت لگن درمان‌نشده بماند، امکان رشد بافت اسکار و ایجاد آبسه در دستگاه تناسلی وجود دارد. اسکارها و آبسه‌ها ناشی از عفونت لگن می‌توانند بیمار را دچار صدمات دائمی و جدی کرده و به اندام‌های تولید مثل آسیب وارد کنند. جدی‌ترین و رایج‌ترین عوارض و اثرات مخرب ناشی از عفونت لگن (PID) عبارت‌اند از:

• ناباروری

آسیب‌های ناشی از عفونت لگنی می‌توانند منجر به ناباروری در زنان شوند. میزان ریسک ناباروری در زنان مبتلا به PID بستگی به دفعات ابتلا آن‌ها دارد. همچنین به تأخیر انداختن درمان عفونت لگن می‌تواند به میزان قابل‌توجهی ریسک ناباروری را افزایش دهد.

• حاملگی خارج رحمی

خوب است بدانید یکی از اصلی‌ترین علل بارداری خارج رحمی و یا حاملگی لوله‌ای در زنان عفونت لگنی شناخته می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که زن باردار از پیش درگیر عفونت لگنی باشد و بیماری تحت درمان قرار نگیرد. بیماری لگنی درمان‌نشده سبب رشد اسکار در لوله‌های فالوپ شده و درنتیجه آن‌ها را مسدود می‌کند. زمانی که تخمک بارورشده برای لانه گزینی در رحم قصد عبور از لوله فالوپ را دارد، به خاطر این انسداد در آنجا محبوس می‌شود.

حاملگی خارج رحمی مخاطرات خاص خود را دارد و یکی از شرایط پزشکی جدی به‌شمار می‌رود. این وضعیت می‌تواند منجر به بروز خونریزی‌های شدید و مرگ مادر شود؛ بنابراین چنین مواردی شدیداً نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند.

• دردهای مزمن لگنی

بیماری التهابی لگن یک نوع عفونت است و عفونت همراه با نشانه‌های شایع همچون درد خود را بروز می‌دهد. دردهای لگنی ناشی از عفونت لگن امکان دارد چند ماه تا چند سال باقی بمانند. اسکارها و جای زخمی که در لوله‌های فالوپ و دیگر اندام‌های لگنی باقی می‌مانند، می‌توانند در دوره تخمک‌گذاری و همچنین هنگام مقاربت سبب بروز درد شوند.

• آبسه لوله تخمدان

یکی از اثرات جدی عفونت لگن ایجاد آبسه یا تاول‌های چرکی در اندام‌های دستگاه تناسلی است. معمولاً آبسه‌های ناشی از عفونت لگن روی لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. اما این احتمال رد نمی‌شود که گاهی در رحم و دیگر اندام‌های لگنی هم رشد کنند. درصورتی‌که عفونت تحت کنترل قرار نگیرد و آبسه‌ها درمان نشوند، این ریسک وجود دارد که یک عفونت بسیار جدی و کشنده رخ دهد.

روش‌های جلوگیری از ابتلا به PID چیست؟

برای اینکه ریسک ابتلا به عفونت لگن را کاهش دهید، رعایت نکات زیر موثر خواهند بود:

• از گرفتن دوش واژینال آن‌هم به دفعات خودداری کنید. دوش واژینال بیش از آن که خوب باشد سبب برهم خوردن تعادل باکتری‌های خوب و مضر در واژن خواهد شد
• ضمن اینکه خودتان تست STI می‌دهید، از همسرتان نیز انجام این کار را درخواست کنید. درصورتی‌که شما مبتلا به یکی از بیماری‌های مقاربتی و یا عفونت لگن مبتلا هستید، لازم است که شریک جنسی شما نیز آزمایش بدهد. همچنین در بیشتر موارد کسی که شریک جنسی فرد مبتلا به STI است باید همزمان با او حتی اگر بی‌علامت باشد، تحت درمان قرار بگیرد
• هر زمانی که مشکوک به رابطه خود بودید و احساس کردید علائم STI دارید، حتماً آزمایش بدهید و درباره نشانه‌های خود با پزشک صحبت کنید. بهتر است یک برنامه غربالگری STI منظم داشته باشید. بهترین کار جهت جلوگیری از ابتلا به PID تشخیص زودهنگام بیماری مقاربتی و درمان آن است. چراکه غالباً دلیل بروز عفونت لگن بیماری مقاربتی درمان‌نشده است
• رابطه جنسی ایمن داشته باشید
• در مورد تأثیر روش‌های جلوگیری از بارداری بیشتر تحقیق کنید. برخی تصور می‌کنند که تمام روش‌های جلوگیری از بارداری در پیشگیری از ابتلا به عفونت لگن نیز موثر هستند. خوب است بدانید که قرص‌های ضدبارداری هیچ تأثیر بر جلوگیری از ابتلا به PID ندارند. تنها محصول جلوگیری از بارداری که می‌تواند از شما در برابر ریسک انتقال عفونت لگن نیز محافظت کند، کاندوم است

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر زمان که علائم شایع و مشکوک به عفونت لگن را در خود مشاهده کردید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر یک یا چند نشانه بیماری مقاربتی را دارید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید و آزمایشات لازم را انجام دهید. در صورتی که سوالی در مورد PID دارید می‌توانید آن را با پزشک هومکا در میان بگذارید تا پاسخ سوال خود را دریافت کنید. همچنین برای ثبت درخواست آزمایش خون در منزل کلیک کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.