آزمایش TIBC

اگر علائمی مانند ضعف بدنی، خستگی و از دست دادن وزن مواجه هستید، ممکن است با اختلال TIBC در خون مواجه باشید. تست TIBC (Total Iron-Binding Capacity) از جمله آزمایش‌های مهم به‌شمار می‌رود. نتایج حاصل از این آزمایش می‌تواند در بسیاری از موارد در تشخیص زودهنگام بیماری و درمان بهتر و سریعتر کمک کننده باشد. در این آزمایش روند فعالیت و عملکرد پروتئین‌ ترانسفرین در مواجهه با آهن و انتقال آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر قصد دارید تا در ارتباط با آزمایش TIBC و تفسیر آن اطلاعات کاملی را بدست بیاورید، با ما همراه باشید.

آزمایش TIBC چیست؟

این آزمایش مشخصا جهت بررسی سطح و عملکرد صحیح یا ناقص بودن عملکرد پروتئین ترانسفرین انجام می‌گیرد. به عبارت دیگر برای محاسبه میزان پروتئین‌های متصلی که آهن را در خون حمل می‌کنند یعنی تعیین درصد ترانسفرین(Transferrin) و بقیه پروتئین‌هایی که در خون به آهن متصل هستند، به کار می‌رود.

با انجام آزمایش TIBC می‌توان همه پروتئین‌های که در خون جهت اتصال به آهن آزاد وجود دارند را شمارش کرد. در خون میزان نرمالی از ترانسفرین وجود دارد که از میان این مقدار حدودا یک سوم آن جهت انتقال آهن در فعالیت هستند.

در آزمایش TIBC میزان فریتین مورد هدف نیست چراکه فریتین موجود در بدن تنها قابلیت اتصال به آهن ذخیره در مغز استخوان را دارد. اگر نسخه آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید!

درصورتی که فرد دچار حالت خفیفی از فقر آهن باشد می‌تواند با تغییر رژیم غذایی فقر آهن را برطرف نماید. به افرادی که سطح تست اتصال آهن آن‌ها کمتر از میزان نرمال را نشان می‌دهد مصرف غذاهای دریایی، غلات کامل، لوبیا، سبزیجات سبز برگ و تخم مرغ توصیه می‌شود.

TIBC در آزمایش خون نشانه چیست؟

درصورتی که آزمایش TIBC سطوح نرمال ترانسفرین را نشان ندهد برخی از موارد  و دلایل زیر متحمل خواهد بود. در نظر داشته باشید که تفسیر آزمایش TIBC تنها با نظر متخصص باید انجام بگیرد و ممکن است میزان TIBC آزمایش خون شما ناشی از دلایل متفاوتی باشد. اما بصورت کلی موارد زیر در مورد سطح ناکافی و یا زیاد ترانسفرین مشاهده شده است:

• رنگ پریدگی: این علامتی از عدم سطح نرمال ترانسفرین و بروز فقر آهن خواهد بود.
• التهاب زبان: دیگر نشانه فقر آهن است.
• افزایش عفونت و تب و لرز.
• بیمار بصورت غیرعادی احساس خستگی و ضعف دارد، حتی پس از استراحت و تغذیه.
• کاهش سطح تمرکز در یادگیری و انجام فعالیت‌های کاری.
• سرمای بدن: بیمار همیشه احساس سرما می‌کند حتی در صورت گرمی محیط.
• ریتم نامنظم و تپش قلب: علامت سطح بالای آهن.
• تغییر رنگ پوست به کدر: افزایش غیرعادی آهن.
• کاهش ناگهانی وزن: در اغلب موارد افزایش غیرطبیعی آهن همراه با کدر شدن یا خاکستری شدن پوست است.
• کاهش میل جنسی: افراد مبتلا به اختلال افزایش آهن از اختلالات و کاهش میل جنسی نیز رنج میبرند.
• فردی که آهن زیادی در بدن وجود دارد از ریزش مو، درد مفاصل و دردهای شکمی مکرر شکایت می‌کند.

اگر هر یک از این علائم را دارید و می‌خواهید که از سلامتی خود مطمئن شوید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید! 

تفاوت TIBC با فریتین چیست؟

فریتین و ترانسفرین هر دو پروتئین‌هایی برای حفظ سطح آهن خون هستند. وجود هر دوی این پروتئین‌ها برای بدن بسیار حیاتی است. با وجود اینکه کار هر دوی این پروتئین‌ها در بدن با ذخیره و انتقال آهن است؛ این دو پروتئین تفاوت‌هایی نیز دارند.

فریتین پروتئینی است که وظیفۀ ذخیره‌سازی آهن در سلول‌های بدن را دارد. در مقابل، ترانسفرین مسئول انتقال آهن در جریان خون است. آهن ذخیره‌شده توسط فریتین به‌صورت Fe (III) است و آهن منتقل‌شده توسط ترانسفرین به‌صورت Fe (II) است.

بهترین زمان برای انجام آزمایش TIBC

آهن در بدن به پروتئینی به نام ترانسفرین متصل شده و با جریان خون منتقل می‌شود. آزمایش TIBC میزان آهن بدن شما را می‌سنجد. با کمک این آزمایش توانایی پروتئین ترانسفرین برای انتقال خون بررسی می‌شود. پزشک در صورت مشاهدۀ بالا یا پایین بودن سطح آهن بدن شما این آزمایش را به‌عنوان بخشی از آزمایش‌های بررسی آهن خون تجویز می‌کند. بهترین زمان برای انجام این آزمایش اول صبح است. چرا که اول صبح، آهن خون شما در بیشترین سطح خود قرار دارند.

شرایط تست TIBC

بهتر است ۸ الی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش باید ناشتا باشید. چراکه آهن موجود در غذا روی نتیجه‌ی آزمایش تاثیر می‌گذارد. این آزمایش باید صبح زود انجام شود؛ زیرا مقادیر آهن خون در صبح بیشتر از عصرهاست. مصرف برخی از مکمل‌ها و داروها روی نتیجه‌ی این آزمایش تاثیر می‌گذارد. قبل از انجام آزمایش بهتر است فهرست داروها و مکمل‌های مصرفی خود را به پزشک معالج ارائه دهید.

مقادیر نرمال TIBC در آزمایش خون

مقادیر نرمال و اندازه‌گیری درج‌شده در جواب آزمایش خون، بسته به آزمایشگاه شما متفاوت است. برخی از آزمایشگاه‌ها از اندازه‌گیری‌های متفاوتی استفاده می‌کنند. بیشتر اوقات میزان نرمال TIBC با اندازه‌گیری‌های زیر مشخص می‌شود:

• آهن: ۶۰ تا ۱۷۰ (mcg/dL) یا ۱۰.۷۴ تا ۳۰.۴۳ (micromol/L)
• اشباع ترانسفرین: ۲۰ تا ۵۰ درصد
• سطح نرمال TIBC: بین ۲۵۳ تا ۴۵۰ میکروگرم

تفسیر آزمایش TIBC

 در صورتی که مقدار این فاکتور آزمایشی در نتیجه‌ی آن به بالاتر از مقدار ۴۵۰ میکروگرم در دسی‌لیتر برسد فرد آزمایش‌دهنده در حالت بحرانی قرار دارد. اگر نتیجه آزمایش خود را دریافت کرده‌اید و میزان TIBC یا هر فاکتور دیگری در بازه نرمال قرار ندارد، برای تفسیر آزمایش کلیک کنید!

این آزمایش معمولا در کنار سایر آزمایشات مانند CBC و HCT نیز تجویز می‌شود که فاکتور HCT در واقع غلظت خون در آزمایش را مورد بررسی قرار می‌دهد.

همچنین در رابطه با مقدار نرمال آزمایش TIBC سایت معتبر Health Line  این‌گونه نوشته است:

مقدار نرمال در آزمایش TIBC برای بزرگسالان ۲۵۰ تا ۴۵۰ میکروگرم در دسی لیتر(میکروگرم در دسی لیتر) می‌باشد.
TIBC بالاتر از ۴۵۰ میکروگرم در دسی لیتر به این معنی است که آهن کمی در خون شما وجود دارد. علت این امر ممکن است موارد زیر باشد:
•    کمبود آهن در رژیم غذایی
•    افزایش از دست دادن خون در دوران قاعدگی
•    بارداری
مقدار TIBC کمتر از ۲۵۰ میکروگرم در دسی لیتر معمولاً به این معنی است که سطح بالایی از آهن در خون شما وجود دارد. علت این امر نیز ممکن است موارد زیر باشد:
•    کم خونی همولیتیک، وضعیتی که باعث مرگ زودرس RBC می‌شود.
•    کم خونی سلول داسی شکل که یک بیماری ارثی است و باعث تغییر شکل RBC می‌شود.
•    مسمومیت با آهن یا سرب
•    انتقال خون مکرر
•    آسیب کبدی

دلایل TIBC پایین در آزمایش خون

اگر میزان TIBC پایین‌تر از ۲۴۰ (mcg/dL) باشد؛ مقادیر آهن خون شما بالا است. مقادیر اضافۀ آهن به‌سادگی از بدن دفع نمی‌شود. این مقدار باعث بالارفتن میزان آهن بدن می‌شود. یکی از دلایل بالا رفتن آهن بدن، مصرف خودسرانه و بیش از حد مکمل‌های آهن است. البته در این صورت، جذب آهن کاهش‌یافته و دفع آن بیشتر می‌شود. به همین دلیل، مصرف مکمل‌های آهن تنها تا حدودی میزان آهن بدن را بالا می‌برد.

افرادی که بیماری‌های ارثی مرتبط با خون دارند؛ در معرض خطر بالا رفتن میزان آهن خون هستند. در بیماری‌هایی مانند تالاسمی (Thalassemia) که باعث مرگ گلبول‌های قرمز می‌شود؛ آهن ذخیره‌شده در گلبول‌های قرمز ازبین‌رفته وارد جریان خون شده و به‌راحتی دفع نمی‌شوند. این امر باعث بالارفتن آهن خون در بدن این بیماران می‌شود.

علائم بالا بودن آهن خون

• خستگی دائم
• کاهش وزن
• ضعف
• درد مفاصل
• ناتوانی جنسی
• بی‌نظمی در قاعدگی یا قطع‌ شدن قاعدگی در بانوان

علائم پایین بودن آهن خون

• خستگی شدید
• ضعف
• رنگ‌پریدگی
• درد قفسه‌ی سینه
• تنگی نفس
• سردرد یا سرگیجه
• سردی دست‌ و پاها
• تورم و عفونت زبان
• ناخن‌های شکننده
• ریزش مو
• تپش قلب

در صورت مشاهده این علائم یا برای بررسی روند درمان این آزمایش تجویز می‌شود.

وبسایت WebMD در ارتباط با دلایل انجام تست TIBC و کنترل آهن خون اینگونه بیان می‌کند:

آهن یک ماده معدنی کلیدی برای سلامتی شماست، اما شما از طریق تعریق، خون پریود و زمانی که پوست و سلول های خونی می‌ریزید، آهن را از دست می‌دهید. بدن شما در این مواقع راهی برای از دست ندادن آهن ندارد، بنابراین بررسی میزان آهن خون می‌تواند در سلامتی شما امری مهم باشد.

بیماری های مرتبط با TIBC بالا در خون

بالا بودن TIBC به معنی پایین بودن آهن خون است. فقر آهن باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. در نتیجه شما در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و عفونت‌ها خواهید بود.

بیماری‌های مرتبط با TIBC پایین در خون

افرادی که به بیماری‌های زیر مبتلا هستند؛ میزان آهن خونشان افزایش و TIBC آن‌ها کاهش می‌یابد.

• کم‌خونی همولیتیک (Hemolytic anemia): وضعیتی که باعث مرگ زودرس گلبول‌های قرمز می‌شود.
• کم‌خونی سلول داسی‌شکل (Sicl cell anemia): یک بیماری ارثی است که باعث تغییر شکل گلبول‌های قرمز می‌شود.
• هموکروماتوزیس (Hemochromatosis): یک بیماری ژنتیکی است که باعث تجمع آهن در بدن می‌شود. در این بیماری بدن بیش از حد آهن را ذخیره می‌کند. این بیماری درمان ندارد؛ ولی با مصرف دارو می‌توان از آسیب‌زدن به ارگان‌های حیاتی جلوگیری کرد.
• مسمومیت با آهن یا سرب
• انتقال خون مداوم
• آسیب کبدی

TIBC پایین به معنی آهن خون بالاست. تجمع آهن در خون باعث رسوب آن در برخی از ارگان‌ها شده و باعث مشکلات بسیاری می‌شود. موارد زیر برخی از بیماری‌هایی هستند که به دلیل رسوب آهن به وجود می‌آیند.

• بزرگی کبد
• سیروز کبدی
• بیماری‌های قلبی
• آسیب مفاصل
• اختلالات غده تیروئید و غده هیپوفیز
• یائسگی زودرس در بانوان
• دیابت
• آسیب به غدد فوق‌کلیوی

داروهای تاثیرگذار در نتیجه تست TIBC

قبل از انجام این تست، باید پزشک خود را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید. برخی از داروها روی نتیجه‌ی‌ این آزمایش تاثیر می‌گذارند. برخی از داروها مانند هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)، قرص‌های ضدبارداری، کلرامفنیکل (Chloramphenicol) و فلوراید (Fluorite) بر روی نتیجه آزمایش TIBC تاثیر می‌گذارند.

در نظر داشته باشید که مصرف هیچ‌کدام از این داروها را نباید بدون مشورت با پزشک خود قطع کنید.

تست‌های مرتبط با آزمایش TIBC

آزمایش TIBC بخشی از آزمایش‌های پنل آهن خون و بررسی میزان تراسفرین خون است. ممکن است پزشک شما چند آزمایش دیگر همراه این آزمایش تجویز کند که می‌توانید برخی از این آزمایش‌های احتمالی را در فهرست زیر مشاهده کنید.

• آزمایش CBC: این آزمایش میزان گلبول‌های خون شما را بررسی می‎کند.
• آزمایش هماتوکریت: درصد گلبول‌های قرمز را اندازه‌گیری می‌کند.
• آزمایش Hgb
• آزمایش آهن
• آزمایش فریتین: بررسی میزان نرمال Ferritin در زنان برای بررسی کم خونی و سایر بیماری‌های خونی اهمیت زیادی دارد.
• آزمایش Vit B12
• تست زینک

بهتر است بدانید که برخی از این آزمایشات در قالب تست ریزش مو نیز انجام می‌شود.

آیا انجام آزمایش TIBC با ریسک همراه است؟

آزمایش TIBC یک آزمایش خون ساده است و ریسک خیلی کمی دارد. تنها خطرات احتمالی، خطراتی هستند که هنگام انجام هر آزمایش خونی با آن مواجه خواهید شد. برخی از خطرات احتمالی این آزمایش می‌تواند خونریزی شدید، احساس ضعف یا سرگیجه، جمع‌شدن خون زیرپوست، عفونت محل نمونه‌گیرییا کبودی در محل انجام نمونه‌گیری باشد.

آزمایش TIBC در منزل توسط هومکا

برای انجام آزمایش TIBC یا سایر آزمایشات خون و ادرار نیازی نیست تا حتما به آزمایشگاه مراجعه کنید. سامانه هومکا با ارتباط موثر کاربران با آزمایشگاه، انواع خدمات آزمایش در منزل را تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی ارائه می‌دهد. تنها کافی است تا برای انجام آمایش با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا بر روی بنر زیر کلیک نمایید. پاسخ آزمایش شما نیز در زمان بسیار کوتاهی در پنل کاربری‌تان قرار خواهد گرفت. همچنین برای تفسیر جواب آزمایش نیز می‌توانید از پزشکان سامانه هومکا بهره‌مند شوید. خدمات نمونه گیری در محل سامانه هومکا در استان تهران و شهرهای قم، قزوین، شیراز، اصفهان، تبریز، مشهد، رشت، اهواز و کرج قابل انجام است.