آزمایش PT

آزمایش‌ PT، آزمایش خونی است که مدت زمان لخته شدن خون را اندازه‌گیری می‌‌کند. این تست در کنار آزمایش PTT و آزمایش INR تجویز می‌شود. تجویز آن صرفا برای تشخیص بیماری نیست؛ بلکه نتایج آن برای ارزیابی وضعیت بیمار و بررسی اثرات درمانی رقیق‌کننده‌های خون نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین این تست به عنوان یکی از آزمایش‌های توصیه‌شده قبل از جراحی معرفی شده است. در این مقاله با هومکا همراه باشید تا در مورد آزمایش پروترومبین (PT) بیشتر بدانید. 

آزمایش PT چیست؟

آزمایش PT یکی از آزمایشات خونی است که به منظور ارزیابی شدن زمان لخته شدن خون تجویز می‌شود. در واقع این آزمایش صحت و سلامت فاکتورهایی که در انعقاد خون نقش دارند را می‌سنجد. این فاکتورها در پلاسمای خون حضور دارند و به کمک یکدیگر مانع از دست رفتن خون در خونریزی‌ها و بریدگی‌ها می‌شوند. اگر نسخه آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید!

چرا آزمایش PT تجویز می‌شود؟

مدت زمانی که طول می‌کشد تا خون لخته شود ۱۰ تا ۱۴ ثانیه است. اگر خون سریع‌تر و یا کندتر از زمان نرمال لخته شود فرد دچار مشکل انعقاد خون است و باید تحت درمان قرار بگیرد. اگر پزشک به چنین علائمی در شما پی ببرد، آزمایش پروترومبین را تجویز می‌کند. شایع‌ترین علت تجویز این تست توسط پزشکان ارزیابی پاسخ دارویی در بیماران تحت درمان با داروی وارفارین است تا سلامت فاکتورهای خونی به صورت دوره‌ای ارزیابی گردد. در برخی موارد قبل از عمل جراحی نیز این تست انجام می‌شود تا سرعت لخته شدن خون بیمار سنجیده شود و از خونریزی‌های احتمالی در حین عمل ممانعت گردد. سایر دلایل تجویز این تست به شرح زیر است:

• بررسی عملکرد کبد
• کشف علت خونریزی‌ها و یا کبود شدگی‌های غیر نرمال
•  بررسی اختلالات انعقاد خون در بیماری‌هایی همچون هموفیلی

PT Activity چیست؟

ممکن است در آزمایش خون با عبارت PT Activity مواجه شوید. این تست نیز یکی از چندین آزمایش انعقاد خون است که به صورت درصد بیان می‌شود و اندازه‌گیری می‌کند که چقدر طول می‌کشد تا خون شما لخته شود.

به طور معمول، هنگامی که یکی از رگ‌های خونی شما آسیب می‌بیند، پروتئین های موجود در خون به نام فاکتورهای انعقادی به ترتیب خاصی در کنار هم قرار می‌گیرند و لخته‌های خون را تشکیل می‌دهند و به سرعت خونریزی را متوقف می‌کنند. تست PT Activity میتواند برای بررسی میزان عملکرد آن فاکتورهای انعقادی استفاده شود. این آزمایش اغلب در کنار سایر آزمایش‌هایی که فاکتورهای انعقادی را کنترل می‌کنند، استفاده می‌شود و نرمال بودن نتایج آن در کنار سایر فاکتورها تشخیص داده می‌شود.

علائم غیر عادی بودن آزمایش PT چیست؟

اگر بریدگی و یا جراحتی در یکی از اندام‌های بدن ایجاد گردد به علت آسیب وارد شدن به رگ‌های موضعی، خون از بافت خارج می‌شود. برای ممانعت از خروج بیش از حد خون از بدن، فاکتورهای انعقادی موجود در پلاسما بلافاصله دست به کار شده و در طی مدت زمان مشخصی خونریزی را مهار می‌کنند.

برای دست یابی به بهترین نتیجه در انعقاد خون بایستی ۱۲ فاکتور خونی و انعقادی به صورت هماهنگ با هم در پروسه‌ای به نام لخته شدن خون ماده‌ای به نام فیبرین را تولید کنند تا خونریزی مهار گردد. در صورتی که هر کدام از این فاکتورها دچار نقص باشند در لخته شدن خون اختلال ایجاد می‌شود. برای مثال در بیماری هموفیلی فاکتور ۸ انعقادی دچار نقص ژنتیکی است و بدن قادر نیست به اندازه کافی آن را در اختیار پلاسمای خون قرار دهد. پیامد چنین وضعیتی خونریزی‌های شدید در جراحات کوچک است و می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. علاوه بر این، ممکن است در برخی بیماری‌های کبدی و کمبود ویتامین K نیز چنین حالتی ایجاد شود. علائم خونریزی‌های غیر طبیعی به شرح زیر است:

•  کبود شدگی مکرر و بی دلیل پوستی
•  خونریزی‌هایی که حتی با به کار گیری پانسمان‌های فشاری دیر بند می‌آیند.
•  خونریزی‌های سنگین قاعدگی
•  وجود خون در ادرار
•  خون دماغ شدن‌های مکرر
•  ورم و درد مفاصل

اگر پزشک یکی از علائم بالا را در فرد مشاهده نماید به وجود نقص در فاکتورهای انعقادی مشکوک شده و آزمایش PT را تجویز می‌کند. اگر هر یک از این علائم را دارید و می‌خواهید که از سلامتی خود مطمئن شوید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

آزمایش PT چگونه انجام می‌شود؟

این آزمایش به شکلی ساده و درچند دقیقه انجام می‌شود. متخصص نمونه گیری در آزمایشگاه تشخیص طبی یک نمونه خون از ساعد شما دریافت کرده و خون گرفته شده را به یک لوله آزمایش انتقال می‌دهد. این لوله برای آزمایشات بیشتر به بخش آزمایشگاهی ارسال شده تا میزان فاکتورهای انعقادی در خون ارزیابی شوند. در نهایت، سرعت زمان لخته شدن خون شما در جواب آزمایش گزارش می‌شود.

هومکا آماده ارائه خدمات آزمایشگاه در منزل است. 

تفاوت تست PT و آزمایش PTT چیست؟

دو تست آزمایشگاهی به طور روتین برای ارزیابی اختلالات انعقادی استفاده می‌شوند که شامل آزمایش پروترومبین (PT) که با اندازه‌گیری سرعت لخته شدن خون یکپارچگی سیستم انعقاد خون را می‌سنجد و آزمایش PTT که به طور مستقیم نقایص احتمالی موجود در سیستم انعقادی و عملکرد فاکتورهای دخیل در لخته شدن خون را بررسی می‌کند.

تست PT به منظور اندازه‌گیری سرعت لخته شدن خون و کمک به تشخیص اختلالات انعقاد خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای انجام این آزمایش یک نمونه خون از فرد گرفته می‌شود و سپس خون کلسیم زدایی می‌شود تا از شروع فرآیند لخته شدن قبل از آزمایش جلوگیری گردد. زمان نرمال PT در محدوده 15-11 ثانیه بیانگر این است که فرد از مقادیر طبیعی فاکتورهای انعقادی برخوردار است. بالا بودن زمان PT نشان دهنده کمبود یکی از فاکتورهای VII، X، V، پروترومبین یا فیبرینوژن است و یا ممکن است به معنای کمبود ویتامین K باشد. در مقابل، آزمایش PTT به منظور بررسی اختلالات خونریزی دهنده و همچنین پایش بیمارانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که داروهای ضد انعقاد مانند هپارین (Heparin) مصرف می‌کنند. در تست PTT یکپارچگی سیستم ذاتی انعقاد خون شامل فاکتورهای XII، XI، VIII، IX و مسیرهای لخته شدن سنجیده می‌شود. افزایش سطح PTT در یک فرد مبتلا به اختلال خونریزی دهنده به احتمال زیاد بیانگر فقدان یکی از فاکتور لخته شدن خون یا معیوب بودن آن است. بیماری‌های کبدی باعث کاهش تولید فاکتورهای انعقادی و افزایش PTT می‌شوند.

چگونه برای آزمایش PT آماده شوم؟

معمولا برای آزمایش PT نیاز به تدارک و یا تمهیدات خاصی نیست. با این وجود اگر شما از جمله افرادی هستید که خون آن‌ها دیر لخته می‌شود آزمایشگاه‌ها تمهیدات لازم برای خونریزی بیش از حد را در نظر گرفته‌اند. آزمایش PT یکی از تست‌های بسیار ایمن و بی خطر است. هر چند که ممکن است پس از تست به علت دریافت خون از شما همانند هر آزمایش خونی دیگر افت قند و فشار خون رخ دهد که با نشستن و نوشیدن یک لیوان آب برطرف می‌شود. قبل از آزمایش ممکن است پزشک از شما بخواهد تا مصرف برخی داروها را متوقف کنید. این داروها مثل آسپیرین، هپارین، آنتی هیستامین‌ها و ویتامین C تاثیر منفی بر جواب آزمایش PT دارند.

مقدار نرمال آزمایش PT به چه صورت است؟

آزمایش پروترومبین با واحدی به نام نسبت نرمال شده بین المللی گزارش می‌شود. جواب نرمال در این آزمایش به صورت زیر است:

• لخته شدن خون در زمان ۱۱ تا ۱۳.۵ ثانیه
• نسبت INR از ۰.۸ تا ۱.۱

برای بیمارانی که تحت درمان وارفارین هستند این نسبت از ۲ تا ۳  است.

اگر سطح آزمایش PT نرمال نباشد؛ چکار باید کرد؟ سایت Verywell Health به این سوال اینگونه پاسخ داده است: 

اگر نتیجه تست PT، غیرعادی باشد؛ احتمالا پزشک آزمایشات بیشتری را برای شما تجویز خواهد کرد. اگر  هیچ دارویی مصرف نمی‌کنید که بر فاکتورهای انعقاد خون تأثیرگذار  است، پزشک با توجه به شرایط سلامتی شما آن را تجویز خواهد کرد. اگر در حال حاضر دارویی مصرف می‌کنید که لخته شدن خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد، احتمالا دوز دارو تغییر داده خواهد شد. 

تفسیر آزمایش PT

میانگین بازه زمانی لخته شدن خون حدود 10 تا 13 ثانیه است. مقادیر بیشتر از این محدوده به این معنی است که فرایند لخته شدن خون بیش از حد معمول طول می‌کشد. عدد کمتر از این محدوده به معنای لخته شدن سریع‌تر خون است. افرادی که از سیستم انعقاد خون سالم و طبیعی برخوردارند جواب آزمایش ۱.۱ یا کمتر از آن است.

محدوده 2 تا 3 به طور کلی یک محدوده مناسب برای افرادی است که به دلیل مشکلاتی مثل فیبریلاسیون دهلیزی (atrial fibrillation) یا وجود لخته در پا یا ریه داروی وارفارین مصرف می‌کنند. در شرایط خاص مانند وجود دریچه مکانیکی در قلب، ممکن است محدوده طبیعی PT بالاتر در نظر گرفته شود. بالاتر بودن PT نسبت به حالت طبیعی، به معنای به طول انجامیدن تشکیل لخته خون بیش از حد معمول است. این اختلال ممکن است ناشی از مشکلاتی نظیر بیماری‌های کبدی، کمبود ویتامین K و یا نقص فاکتور انعقادی (برای مثال، کمبود فاکتور VII) باشد. نتیجه PT اغلب با نتیجه PTT تفسیر می‌شود.

نشانه‌های بالا بودن PT در آزمایش خون

بالاتر بودن PT بیش از محدوده نرمال، بدین معنی است که خون دیرتر لخته می‌شود و این شرایط می‌تواند عوارض متعددی را به دنبال داشته باشد. از جمله مشکلاتی که با بالا بودن PT و دیر لخته شدن خون مرتبط هستند می‌توان به خونریزی زیاد از بریدگی‌ها، کبود شدن آسان پوست بر اثر ضربه‌های ملایم، خون دماغ شدن مکرر و خونریزی لثه اشاره کرد.

نشانه‌های پایین بودن PT در آزمایش خون

زمانی که جواب تست PT کمتر از حد طبیعی باشد به این معناست که خون زودتر از مدت زمان معمول لخته می‌شود. این عارضه می‌تواند منجر به تشکیل لخته در ارگان‌های داخلی بدن شود و عملکرد آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال، اگر لخته در ریه تشکیل شود می‌تواند منجر به آمبولی ریه (Pulmonary embolism)و اگر در مغز ایجاد شود منجر به سکته خواهد شد.

از علائم پایین بودن PT و ایجاد لخته می‌توان به دردهای ضربان‌دار و گرفتگی عضلانی، تورم و قرمز شدن دست و پا اشاره کرد. دردهای تیز قفسه سینه، نفس تنگی و سرفه‌های خونی نیز از سایر علائم پایین بودن PT است.

چه عواملی بر نتیجه تست PT اثر گذار هستند؟

اگر نسبت INR شما بالاتر از ۱.۱ باشد خون شما کندتر از حالت طبیعی لخته می‌شود. علل احتمالی برای این عارضه به شرح زیر است:

• اختلالات انعقاد خون
• وجود نقصی به نام لخته درون عروقی منتشر که در آن فاکتورهای خونی دخیل در انعقاد خون بیش از حد نرمال فعال هستند.
•  بیماری‌های کبدی
• سطوح پایین ویتامین K

اگر تحت درمان وارفارین هستید و نتایج آزمایش PT شما خارج از محدوده ۲ تا ۳ باشد به این معناست که جواب آزمایش غیر نرمال است. علت چنین نقصی می‌تواند یکی از موراد زیر باشد:

• عدم مصرف منظم داروی وارفارین
• مصرف مشروبات الکلی
• استفاده خودسرانه از مولتی ویتامین‌ها، قرص‌های مسکن و یا سرماخوردگی که در برخی شرایط با داروی وارفارین تداخل دارند.
• خوردن و آشامیدن مواد غذایی که با عملکرد وارفارین تداخل ایجاد می کنند، نظیر کلم کیل، اسفناج و مشروبات الکلی

اگر نتیجه آزمایش خود را دریافت کرده‌اید و میزان PT و یا هر فاکتور دیگری در بازه نرمال قرار ندارد، برای تفسیر آزمایش کلیک کنید!

درمان غیر نرمال بودن آزمایش PT چیست؟

اگر نتیجه آزمایش PT خارج از محدوده نرمال باشد بسته به اینکه سرعت انعقاد خون کمتر و یا بیشتر از حد نرمال است، پزشک داروهای مخصوص برای شما تجویز می‌کند که سیستم انعقاد خون را در وضعیت تعادلی مناسب قرار دهد. اگر تحت درمان وارفارین نباشید آزمایشات دیگری برای پی بردن به عوامل زمینه‌ای دخیل در اختلال سیستم انعقاد خون درخواست می‌شود. اما اگر تحت درمان وارفارین بوده‌اید دوز دارو برای شما تغییر خواهد کرد تا نسبت به وضعیت قبل از آزمایش PT عملکرد بهتری ایجاد گردد.

مواد غذایی تاثیرگذار در نتیجه آزمایش PT

خوردن غذاهای غنی از ویتامین K با کمتر شدن نتیجه PT در ارتباط است. کمتر شدن PT بدین معناست که خون زودتر لخته می‌شود. علاوه‌بر این، مصرف میوه‌هایی مثل انبه، آوکادوو، گریپ فروت نیز بر نتیجه تست PT  تاثیرگذار است. هرچه مصرف ویتامین K غذایی کمتر شود میزان PT بیشتر خواهد شد. به این معنی که سرعت لخته شدن خون کاهش پیدا کرده و به همان نسبت میزان خونریزی بیشتر می‌شود.

چرا وارفارین بر نتیجه آزمایش PT تاثیرگذار است؟

وارفارین یکی از داروهایی است که می‌تواند از لخته شدن خون جلوگیری کند و در کاهش مشکلاتی مثل حمله قلبی و سکته به طور قابل توجهی موثر است. به همین دلیل وقتی که فردی وارفارین مصرف می‌کند سرعت لخته شدن خون وی کمتر می‌شود و بنابراین مقدار PT افزایش می‌یابد. با توجه به این تاثیر، محدوده نرمال در آزمایش PT برای افرادی که داروی وارفارین مصرف می‌کنند در حدود 2 تا ۵/۳ در نظر گرفته می‌شود.

وبسایت medlineplus.com در ارتباط با آزمایش INR و مصرف وارفارین اینگونه بیان می‌کند

اگر وارفارین مصرف می کنید:

•     مقادیر INR بسیار پایین ممکن است به این معنی باشد که شما در معرض خطر لخته شدن خون هستید که می‌تواند برای سلامتی شما خطرناک باشد.
•     مقادیر INR بسیار بالا ممکن است به این معنی باشد که شما در معرض خطر خونریزی قرار دارید.

ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما احتمالاً دوز وارفارین شما را برای کاهش این خطرات تغییر می دهد.

تست‌های مرتبط با آزمایش PT

برای اینکه تصویر و اطلاعات دقیق‌تری از علت اختلالات انعقاد خون بدست آید معمولا پزشکان همراه با تست PT آزمایش‌های دیگری از جمله آزمایش PTT (زمان نسبی ترومبوپلاستین) و آزمایش CBC را نیز تجویز می‌کنند. در تست PTT مقادیر خونی آنزیم‌های دخیل در انعقاد خون یعنی فاکتورهای XII, XI, IX, VIII, X, V, II (پروترومبین) و فاکتور I (فیبرینوژن) و آنزیم PK اندازه‌گیری می‌شود. در آزمایش CBC نیز تعداد و خصوصیات فیزیکی سلول‌های خونی از جمله سلول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها ارزیابی می‌شوند.

آزمایش خون در منزل با هومکا

بهتر است بدانید که برای انجام آزمایش PT یا خدمات آزمایشگاهی دیگر، نیازی نیست تا حتما به آزمایشگاه بروید. ساملنه هومکا با همکاری مجهزترین و مدرن‌ترین آزمایشگاه‌ها در استان تهران و شهرهای کرج، قم، آمل، شیراز، اصفهان، اهواز، رشت، تبریز ، همواره بهترین خدمات آزمایش در منزل را زیر نظر بیمه پایه و تکمیلی به شما ارائه می‌دهد.

اگر قصد انجام خدمات آزمایش در منزل یا تفسیر آزمایش ادرار را دارید، می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا با کلیک بر روی بنر زیر، درخواست آزمایش خود را ثبت کنید. در اینصورت همکاران ما با شما تماس خواهند گرفت و هماهنگی‌های لازم جهت انجام آزمایش صورت می‌گیرد.