آزمایش هموگلوبین یا Hgb

همانطور که می‌دانید، بروز خستگی و سرگیجه مدوام، رنگ پریدگی و ورم مفاصل، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما یکی از اصلی‌ترین عوامل آن می‌تواند از اختلال در سطح هموگلوبین خون باشد. آزمایش هموگلوبین با توجه به اینکه از نامش پیداست، می‌تواند اختلالات هموگلوبین را شناسایی کند. همچنین انواع کم خونی، تالاسمی و بیماری پلی سیستمی به راحتی از طریق این آزمایش تشخیص داده می‌شود. اگر قصد دارید تا در ارتباط با آزمایش هموگلوبین و میزان نرمال Hb یا Hgb در آزمایش خون بیشتر بدانید، ادامه مطالب را از دست ندهید.

Hb در آزمایش خون چیست؟

Hgb در آزمایش خون چیست؟ منظور از Hgb در آزمایش خون یا همان هموگلوبین، پروتئینی است که توسط مغز استخوان تولید و در گلبول‌های قرمز خون ذخیره می‌شود. آزمایش هموگلوبین که علامت اختصاری آن در برگه آزمایش Hgb یا Hb است، میزان هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون را اندازه‌گیری می‌کند. نامتعادل بودن Hgb در آزمایش خون با عوارضی نظیر سرگیجه و تنگی نفس همراه است.

آزمایش Hemoglobin که به تست Hgb یا Hb هم مشهور است بخشی از آزمایش CBC (‌شمارش سلول‌های خونی) به‌شمار می‌رود. Hgb وسیله انتقال اکسیژن و دی اکسیدکربن است. ظرفیت حمل اکسیژن خون با غلظت Hgb مشخص می‌شود. 

مقادیر غیر طبیعی Hgb در آزمایش خون نشان‌دهنده همان حالات پاتولوژیک هستند که شمارش RBC و HCT غیر طبیعی به آن اشاره دارند. سطوح پایین Hgb نشان دهنده آنمی (کاهش تعداد RBCها) هستند. همچنین اگر قصد دارید بدانید غلظت خون در آزمایش چطور مورد بررسی قرار می‌گیرد، بررسی فاکتور HCT را فراموش نکنید. 

وظیفه هموگلوبین چیست؟

• هموگلوبین به گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها و از طریق سرخرگ‌ها به سرتاسر بدن منتقل کنند.
• دی اکسید کربن از طریق سیاهرگ از تمام نقاط بدن به ریه‌ها‌ برگشت داده می‌شود.
• عامل قرمز بودن رنگ خون است.

آزمایش Hgb یا هموگلوبین چه زمانی تجویز می‌شود؟ 

 آزمایش Hgb یا Hb زمانی تجویز می‌شود که فرد با علائم زیر مواجه شود: 

• ضعف و خستگی
• نداشتن انرژی
• از حال رفتن و غش 
• رنگ پریدگی 
• تنگی نفس

اگر پزشک برای شما آزمایش هموگلوبین را تجویز کرده است و زمان کافی برای مراجعه به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید! همچنین سایت معتبر کتابخانه‌ی ملی پزشکی آمریکا (MedLinePlus) در رابطه با اینکه چه زمانی آزمایش هموگلوبین را انجام دهیم می‌گوید:

در صورتی که فردی علائم بالینی طولانی مدتی به شرح زیر داشته باشد،با مشورت پزشک، می‌تواند آزمایشی که تست هموگلوبین جزوی از آن است را انجام دهد:

•  علائم کم خونی شامل ضعف، سرگیجه، رنگ‌پریدگی پوست و سردی دست و پا
•  سابقه خانوادگی تالاسمی، کم خونی یا سایر اختلالات خونی ارثی
•  رژیم غذایی فاقد آهن و مواد معدنی
•  یک عفونت طولانی مدت
•  از دست دادن بیش از حد خون در اثر جراحت یا جراحی 

شما می‌توانید برای اطمینان از سلامت بدن خود این آزمایش را در آزمایشگاه‌ها  و یا به کمک خدمات آزمایش در محل هومکا انجام دهید.

شرایط انجام آزمایش هموگلوبین

این آزمایش نیازی به ناشتایی و محدودیت رژیم غذایی خاصی ندارد. اما در صورتی که پزشک آزمایشات دیگری برای شما نوشته باشد که به ناشتایی نیاز داشته باشد، می‌توانید همه آزمایشات را یکجا و ناشتا انجام دهید. برای اینکه از سطح Hb در آزمایش خون مطلع شوید، به نمونه خون نیاز است. 

تفسیر Hgb در آزمایش خون چیست؟

در آزمایش Hemoglobin معمولا مقدار هموگلوبین کمتر از ۱۳ گرم/دسی لیتر در مردان، غیرنرمال تلقی می‌شود. مقدار هموگلوبین کمتر از ۱۲ گرم / دسی لیتر نیز برای خانم‌های غیر باردار کم است. 
البته این مقادیر با توجه به شرایط و بیماری‌های خاص افراد می‌تواند تغییر کند. توجه داشته باشید که مقدار نرمال Hemoglobin در آزمایشگاه‌های مختلف می‌تواند اندکی متفاوت باشد. لذا بهتر است به محدوده‌های پیش فرض آزمایشگاه توجه کنید. در تفسیر آزمایش Hemoglobin حتما باید به فاکتورهای سن، جنس و نژاد نیز توجه کرد. به طور کلی می‌‎توان گفت که هموگلوبین منعکس‌کننده نتیجه‎ تعداد گلبول‌های قرمز خون(RBC) و هماتوکریت است.

مقدار نرمال Hgb در آزمایش خون

با توجه به اینکه مقدار طبیعی Hb در آزمایش خون با جنسیت و سن ارتباط دارد، لذا مقدار این فاکتور در خون باید به صورت مجزا و بر اساس معیارهای اختصاصی سنجیده شود. در ادامه مقدار نرمال Hgb در آزمایش خون بر اساس سن و جنسیت به تفکیک مشخص شده است.

• نوزادان:  ۱۱-۱۸ گرم در دسی لیتر
• کودکان کم سن و سال: ۱۱.۵- ۱۶.۵ گرم در دسی لیتر
• آقایان بالغ: ۱۳- ۱۶.۵ گرم در دسی لیتر
• خانم‌های بالغ: ۱۲-۱۶ گرم در دسی لیتر
• خانم‌های باردار: ۱۱-۱۶ گرم در دسی لیتر
• مقادیر بحرانی  هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر خطرزا هستند.

جواب آزمایش خود را دریافت کرده‌اید و میزان Hgb در آزمایش خون شما در بازه نرمال قرار ندارد؟ برای تفسیر آزمایش خود توسط پزشک به صورت آنلاین کلیک کنید!

علائم پایین بودن Hgb در آزمایش خون چیست؟

پایین بودن هموگلوبین در خون یا آنمی به این معناست که بدن شما از تعداد لازم گلبول‌های قرمز یا RBC در خون برخوردار نیست. همراه با آنمی در جواب آزمایش ممکن است تعداد سلول‌های قرمز خونی و همچنین هماتوکریت نیز کمتر از بازه نرمال باشند. هموگلوبین به طور طبیعی در سلول‌های قرمز خونی یافت می شود بنابراین هر دو فاکتور به وجود هم وابسته هستند. علاوه بر این، پایین بودن هموگلوبین تاثیر مستقیم بر روی هماتوکریت گذاشته و ممکن است جواب این آزمایش را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

آنمی یا کم خونی ناشی از کاهش هموگلوبین دلایل متعددی دارد و همین موضوع باعث می‌شود که علائمی که در افرد مبتلا بروز می‌کند بسیار متغیر باشد. شایع‌ترین این علائم به شرح زیر است:

• خستگی و بی‌رمقی
• پوست رنگ‌پریده
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع و غیرنرمال
• درد در قفسه سینه
• احساس سرمای همیشگی و پاها و دست های ورم کرده
• سردرد
• دشواربودن انجام فعالیت‌های فیزیکی

اگر این علائم را دارید و می‌خواهید از سلامتی خود مطمئن شوید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید! کاهش هموگلوبین در خون منجر به اختلال در اکسیژن‌رسانی بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن می‌شود و این موضوع سبب بروز تاثیرات منفی بر عملکرد مغز و عضلات می‌شود. این نقص در بلند مدت اثرات مخرب خود را به صورت کاهش قدرت حافظه، افت یادگیری و ناتوانی در تمرکز نشان می‌دهد.

عوامل موثر بر کاهش Hgb در آزمایش خون چیست؟

در کاهش هموگلوبین خون عوامل متعددی می‌توانند نقش داشته باشند و تولید این ماده را در مغز استخوان تحت تاثیر قرار دهند. آیا سطح Hb در آزمایش خون شما در بازه نرمال قرار ندارد و به دنبال تفسیر آزمایش خود هستید؟ می‌توانید همین حالا کلیک کنید! شایع‌ترین عوامل به شرح زیر هستند:

فقدان آهن در برنامه غذایی

یکی از عناصر مهم برای تولید هموگلوبین در بدن آهن است. اگر در برنامه غذایی به مقدار کافی آهن وجود نداشته باشد مغز استخوان قادر نخواهد بود که مقدار کافی هموگلوبین را در اختیار بدن قرار دهد.

کمبود فولات یا ویتامین B12

این ویتامین‌ برای ساخته‌شدن گلبول‌های قرمز در مغز استخوان بسیار حیاتی است. بنابراین فقدان آن باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و متعاقبا کاهش هموگلوبین در خون می‌شود.

خونریزی شدید

از دست‌ دادن خون زیاد در تصادفات یا جراحات یکی دیگر از علل کاهش سطح هموگلوبین و سلول‌های قرمز در بدن است.

خونریزی داخلی

این موضوع بیشتر در زخم معده، سرطان روده و دستگاه گوارش و یا آسیب‌های داخلی دیده می‌شود.

آنمی سلول‌های داسی شکل

این بیماری یک نقص ژنتیکی است که در آن گلبول‌های قرمز حالت داسی شکل دارند و قادر نیستند به مقدار کافی هموگلوبین را با خود حمل کنند.

هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید

به دلیل کم‌کاری غده تیروئید هورمون‌های این غده که به عنوان محرک تولید گلبول‌های قرمز عمل می‌کنند دچار افت محسوس در گردش خون می‌شوند.

اسپلنومگالی یا بزرگ شدن طحال

این حالت زمانی رخ می‌دهد که طحال به دلیل یک عفونت باکتریایی و یا سرطان به شکل غیر نرمالی بزرگ شود.

اختلالات مغز استخوان

بیماری‌هایی مثل لوسمی (سرطان خون) سبب کاهش عملکرد مغز استخوان شده و به همین دلیل تولید هموگلوبین کاهش پیدا می‌کند.

بیماری‌های مزمن کلیوی

در این گونه بیماری‌ها کلیه قادر نیست به صورت بهینه وظایف خود را انجام دهد و همین علت باعث کاهش هورمون اریتروپویتین می‌شود. اریتروپویتین یکی از هورمون‌های محرک تولید سلول‌های قرمز و هموگلوبین در بدن است.

از سایر علل کمتر شایع کاهش هموگلوبین در خون می‌توان به موراد زیر اشاره نمود:

• اهدای زیاد خون
• خونریزی شدید در عادات ماهیانه
• مصرف مشربات الکلی
• بیماری‌های مزمن نظیر بیماری‌های خود ایمن و یا سرطان

در صورت مواجه با کاهش سطح هموگلوبین در خون باید به پزشک مراجعه کنید.

رژیم غذایی مناسب برای افزایش Hgb در آزمایش خون

هموگلوبین یکی از پروتئین‌های موجود در سلول‌های قرمز است که وظیفه حمل اکسیژن رابر عهده دارد. علاوه بر این، هموگلوبین با دریافت دی اکسیدکربن از بافت‌ها و انتقال آن به ریه به دفع این ماده زائد نیز کمک می‌کند. اگر مقادیر هموگلوبین در خون برای مردان کمتر از ۱۳.۵ گرم در دسی لیتر و برای زنان کمتر از ۱۲ گرم در دسی‌لیتر باشد به این معناست که بدن شما به هموگلوبین بیشتری نیاز دارد. راه‌های زیر می‌تواند به افزایش هموگلوبین بدن و کاهش کم خونی کمک کند:

مصرف غذاهای غنی از آهن

آهن نقش مهمی در تولید هموگلوبین در بدن دارد. آهن در ایجاد شکل سه بعدی و ساختار نهایی هموگلوبین بسیار حائز اهمیت است. بنابراین اولین گام برای افزایش هموگلوبین بدن تامین مقادیر کافی آهن از طریق برنامه غذایی است. غذاهای زیر غنی از آهن هستند:

• جگر گوسفد و گوساله
• غذاهای دریایی و انواع ماهی‌ها
• گوشت گوساله
• کلم بروکلی
• کاهو
• اسفناج
• عدس و لوبیا
• غلات و نان سبوس دار

خوردن غذاهای غنی از اسید فولیک

فولات یکی از ویتامین‌های گروه B است که در تولید پروتئین هم (Heme) در بدن نقش دارد. هم جزئی از گلبول قرمز است که هموگلوبین در آن قرار دارد. بدون وجود فولات، سلول‌های قرمز امکان بالغ شدن و انجام وظیفه را ندارند. این حالت منجر به آنمی کمبود فولات می‌شود که یکی از نشانه‌های آن کاهش سطح هموگلوبین خون است. بنابراین مصرف غذاهای غنی از فولات می‌تواند نقش مهمی در افزایش هموگلوبین خون داشته باشد. غذاهای زیر غنی از فولات هستند:

• گوشت گوساله
• اسفناج
• آوکادو
• کاهو
• برنج
• لوبیا قرمز و لوبیا چیتی
• بادام زمینی

استفاده از مکمل‌های آهن

مکمل‌های آهن قادرند با تامین مقادیر مناسب از آهن کمک شایانی در افزایش هموگلوبن بدن داشته باشند. البته باید توجه داشت که مصرف خودسرانه و نادرست مکمل‌های آهن می‌تواند منجر به بیماری هموکروماتوز شود. بیماری هموکروماتوز باعث آسیب زدن به کبد و کاهش کارایی آن می‌شود. از دیگر عوارض مصرف زیاد آهن حالت تهوع، یبوست و استفراغ است.

برای استفاده از این مکمل‌ها با پزشک مشورت نمائید تا دوز مناسب را برای شما تجویز نماید. دوز مصرفی در هر وعده نباید بیش از ۲۵ میلی گرم باشد. انجمن مکمل‌های دارویی ایالات متحده دوز مناسب روزانه برای مردان را ۸ میلی‌گرم و برای زنان ۱۸ میلی‌گرم تعیین کرده است. زنان باردار می توانند تا ۲۷ میلی‌گرم در روز آهن جذب کنند. پس از یک ماه استفاده از مکمل‌های آهن، تاثیرات آن بر روی بدن به تدریج قابل مشاهده است. افزایش حجم تنفسی، افزایش قوای جسمانی و افزایش توانایی‌های ذهنی از جمله مزایای جذب مناسب آهن است.

علائم بالا بودن Hgb در آزمایش خون چیست؟

به سطوح بالای هموگلوبین در خون پلی‌سایتمی نیز گفته می‌شود. این بدان معناست که در خون شما بیش از حد نرمال سلول‌های خونی وجود دارد. در صورتی که فردی مبتلا به پلی‌سایتمی باشد در آزمایش خون وی علاوه بر سلول های قرمز، مقدار هماتوکریت نیز بالاست. علائم شایع بالا بودن هموگلوبین به شرح زیر است:

• خارش پوستی
• سردرد
• گیجی و عدم تمرکز
• خونریزی مکرر و کبود شدن آسان دست و پا
• تعریق بیش از حد
• ورم دردناک مفاصل
• کاهش غیرطبیعی وزن
• زردی سفیده چشم و پوست (یرقان)
• خستگی و رخوت
• قرمز و یا ار غوانی شدن پوست

ریسک بروز هموگلوبین بالا در افراد زیر بیشتر است: 

• کسانی که یکی از افراد خانواده آنها به این عارضه مبتلا است
• افرادی که برای طولانی مدت در ارتفاعات بالا زندگی می‌کنن
• کسانی که به دلایل مختلف در فواصل زمانی کوتاه خون دریافت می‌کنن
• افرادی که سیگار می‌کشند

عوامل موثر بر افزایش Hgb در آزمایش خون چیست؟

بالا بودن مقدار هموگلوبین بیشتر به سبک زندگی و عادات روزانه افراد وابسته است. این عوامل باعث می‌شوند که بدن برای وفق‌دادن خود با شرایط محیطی مقدار بیشتری هموگلوبین تولید کند. شایع‌ترین علل افزایش هموگلوبین به دلایل زیر است:

زندگی کردن در مناطقی که ارتفاع بالایی نسبت به سطح دریا دارند. در این مناطق به دلیل کم‌بودن میزان اکسیژن در هوا، بدن مجبور است که برای تامین اکسیژن‌رسانی مقدار تولیدی هموگلوبین خود را افزایش دهد.

مصرف دخانیات: مصرف سیگار و فراورده‌های حاصل از تنباکو سبب کاهش مقدار اکسیژن‌رسانی به بدن می‌شود. دود سیگار با تخریب کردن سلول‌های ریوی نیاز بدن به هموگلوبین را افزایش می‌دهد.

بیماری‌های مزمن انسدادی ریه: بیماری‌هایی هستند که در آن به دلیل التهاب مجاری تنفسی بسته می‌شوند و امکان تبادل هوا در سلول‌های آلوئول ریوی به کمترین مقدار خود می‌رسد.

بیماری‌های قلبی و یا ریوی: این بیماری‌ها با تاثیر بر تنفس، کاهش عملکرد ریه‌ها در انتقال اکسیژن به جریان خون و یا تحت‌ تاثیر قرار دادن توانایی قلب در پمپاژ خون سبب افزایش نیاز بدن به هموگلوبین می‌شوند.

تست‌های مرتبط با آزمایش هموگلوبین

در کنار آزمایش Hemoglobin لازم است پارامترهای دیگری نیز سنجیده شوند. از جمله این پارامترها می‌توان به بررسی علت بالا بودن RBC در آزمایش خون، هماتوکریت و شمارش رتیکولوسیت  اشاره کرد. 

آزمایش هموگلوبین به تشخیص چه بیماری‌هایی کمک می‌کند؟

با استفاده از نتایج آزمایش Hemoglobin بیماری‌های زیر تشخیص، پایش و درمان خواهند شد:‌

• بررسی و سنجش شدت آنمی (کم خونی) و پلی سیتمی (پرخونی) و سایر بیماری‌های خونی
• ارزیابی بیماری تالاسمی نوع a و b، هموگلوبین H و سایر اختلالات هموگلوبین
• مشخص کردن اعداد لازم برای محاسبه  MCH در آزمایش خون و MCHC در آزمایش خون  یا همان ایندکس‌های آزمایش CBC
• ارزیابی مکرر از دست رفتن خون و شدت همولیز( تجزیه گلبول‌های قرمز)

اگر نسخه آزمایش Hb و یا هر آزمایش دیگری را دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه ندارید، کلیک کنید!

آزمایش هموگلوبین A1C یا HbA1C چیست؟

در این آزمایش میانگین سطح قندخون شما در طی سه‌ماهه گذشته اندازه‌گیری می‌شود. آزمایش A1C یکی از رایج‌ترین تست‌ها برای تشخیص شرایط پیش‌دیابتی و یا دیابت است. مقادیر بالا در آزمایش HbA1C نشان‌دهنده ابتلا به دیابت است. در واقع این آزمایش مقدار گلوکز متصل به پروتئین هموگلوبین را نشان می‌دهد. افرادی که دیابتی هستند سطح گلوکز چسبیده به هموگلوبین بالاتری دارند.

تفاوت این آزمایش با آزمایش قند خون FBS در این است که در آزمایش قندخون ساده میزان گلوکز خون به صورت لحظه‌ای سنجیده می‌شود و امکان ارائه جواب کاذب وجود دارد. به همین دلیل افرادی که در آزمایش FBS مبتلا به دیابت یا پیش‌دیابت تشخیص داده شده‌اند برای اطمینان بیشتر و تایید نهایی بایستی آزمایش A1C را نیز انجام دهند.

انجام آزمایش Hgb در منزل و تفسیر آن به‌صورت آنلاین

اگر قصد دارید از سطح Hb در آزمایش خون مطلع شوید یا سایر خدمات آزمایشگاهی را انجام دهید، نیازی نیست تا حتما به آزمایشگاه بروید. مجموعه هومکا با همکاری مجهزترین آزمایشگاه‌ها در استان تهران و سایر شهرهای کرج، شیراز، اصفهان، اهواز، رشت، تبریز و مشهد، همواره بهترین خدمات آزمایش در منزل را به شما ارائه می‌دهد. البته بهتر است بدانید که تمامی خدمات آزمایش در منزل هومکا تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی است.

برای انجام خدمات آزمایش در منزل یا تفسیر آزمایش خون، می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا با کلیک بر روی بنر زیر، درخواست آزمایش خود را ثبت کنید. در اینصورت، همکاران ما با شما تماس خواهند گرفت و هماهنگی‌های لازم جهت انجام آزمایش صورت می‌گیرد. بهتر است بدانید که جواب آزمایش شما نیز با بررسی بهترین متخصصان، در کوتاه‌ترین زمان به دستتان خواهد رسید.