آزمایش PSA

سرطان پروستات از جمله بیماری‌هایی است که مردان در سنین بالا با آن مواجه می‌شوند. البته احتمال بروز آن در مردان جوان نیز وجود داد. این بیماری بیشتر در مردان ۷۰ تا ۸۰ ساله رایج است. آزمایش PSA راهکاری موثری برای تشخیص زودهنگام این بیماری به‌شمار می‌رود. اگر جزء گروه‌های پرخطر هستید و می‌خواهید خود را برای انجام این آزمایش حاضر کنید، مطالعه مقاله زیر را از دست ندهید. این مقاله برای بالا بردن آگاهی شما گردآوری شده است و نباید با تکیه بر آن وضعیت سلامتی خود را بررسی کنید. 

آزمایش پروستات برای چیست؟

خون شامل دو نوع مختلف از آنزیم PSA است که یکی از آن‌ها فرم کمپلکس نامیده می‌شود و دیگری free PSA نام دارد. در آزمایش PSA، سطح هر دو نوع فرم اندازه‌گیری خواهد شد. مقادیر مختلف این آنزیم در آزمایش می‌تواند سطح سلامت پروستات را در آقایان مشخص کند. 

در واقع اگر free PSA در آزمایش مقدار بالایی را نشان دهد، سرطان پروستات خوش‌خیم و اگر نشان‌دهنده مقدار پایینی باشد، سرطان بدخیم خواهد بود. ناگفته نماند که آزمایش free PSA در واقع یک آزمایش مکمل برای آزمایش total PSA خواهد بود.

نام دیگر آزمایش PSA، آزمایش پروستات است. چون همان‌طور که گفته شد، سطح آنتی ژن‌های پروستات را اندازه‌گیری و خوش‌خیم یا بدخیم بودن سرطان پروستات را مشخص می‌کند. اگر نسخه آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید!
شاید از خود بپرسید چه زمانی این تست تجویز خواهد شد؟ با بروز علائم زیر پزشک احتمالا این آزمایش را تجویز خواهد کرد: 

• به وجود آمدن اختلال در انزال
• کم شدن نیرو در هنگام ادرار
• به وجود آمدن مشکل تخلیه ادرار
• احساس ناراحتی در ناحیه لگن
• بروز درد فراوان در استخوان‌ها
• مشاهده خون در مایع منی

چرا آزمایش PSA تجویز می‌شود؟

این آزمایش ممکن است به‌عنوان جزئی از آزمون چکاپ سالانه یا هنگام بروز علائم بیماری پروستات تجویز شود. این آزمایش مخصوصاً زمان ظاهر شدن علائم سرطان پروستات اهمیت می‌یابد. ممکن است پزشک به دلایل زیر نیز این آزمایش را تجویز کند:

• سن: خطر ابتلا به سرطان پروستات بعد از گذست ۵۰ سالگی بیشتر می‌شود. به همین دلیل مردان بهتر است بعد از ۵۰ سالگی این تست را جدی‌تر بگیرند
• سابقه سلامت خانواده شما: اگر اعضای خانواده شما به سرطان پروستات مبتلا بوده‌اند، ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر سرطان باشید 
• در فرایند درمان سرطان پروستات: اگر سرطان پروستات داشته باشید ممکن است پزشک شما برای نظارت بر وضعیت شما یا برای دریافت بازخورد از نتایج درمان از آزمایش PSA استفاده کند

بهترین سن برای انجام آزمایش PSA

تصمیم‌گیری در مورد انجام این تست باید با مشورت پزشک انجام شود. ضرورت انجام آزمایش PSA با توجه به سن افراد متفاوت است. انجمن اورولوژی آمریکا پیشنهاد می‌کند گروه‌های مختلف سنی به شرح زیر نسبت به انجام این آزمایش اقدام کنند:

• مردان زیر ۴۰ سال: بدون نیاز به آزمایش
• مردان ۴۰ تا ۵۴ سال: اگر در معرض خطر باشید انجام آن لازم است
• ۵۵ تا ۶۹ سال: توصیه می‌شود که به صورت غربالگری آن را انجام دهید

بهترین زمان برای انجام آزمایش PSA

زمانی که قصد دارید آزمایش دهید باید حداقل ۲۴ ساعت از رابطه جنسی شما گذشته باشد. زیرا شرایط انزال می‌تواند میزان PSA در خون شما را افزایش دهد و باعث ایجاد نتایج کاذب شود. علاوه بر این، بعضی داروها ممکن است بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند، بنابراین هر دارویی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. برای انجام این تست نیازی به ناشتایی نیست.  وب‌سایت mayoclinic در مورد خطرات انجام تست PSA می‌گوید:

این آزمایش به‌خودی‌خود خطر اصلی ندارد و فقط شامل یک آزمایش خون است. خطرات احتمالی بیشتر مربوط به سایر معاینات و آزمایش‌هایی است که معمولاً در کنار این آزمایش تجویز می‌شود. به‌عنوان مثال در صورت بروز علائم بیماری سرطان ممکن است به نمونه‌برداری از پروستات نیز نیاز باشد. نمونه‌برداری می‌تواند عوارضی جون درد،‌ خونریزی یا عفونت را به همراه داشته باشد.

ازآنجاکه این تست می‌تواند با نتایج کاذب نیز روبرو باشد؛ درصورتی‌که میزان PSA در آزمایش خون شما بالا باشد درحالی‌که به سرطان مبتلا نباشید؛ ممکن است باعث اضطراب یا پریشانی شما شود. اگر سرطان پروستات در شما تشخیص داده شود ولی تومور رشد آهسته‌ای داشته باشد که منجر به عوارضی در شما نشود، ممکن است فقط باعث شود که اضطراب قابل‌توجهی را تجربه کنید.

مقدار نرمال و بحرانی PSA در آزمایش خون

بد نیست بدانید برای اندازه‌گیری مقدار آنزیم PSA، به نمونه خون نیاز است. اگر مقادیر PSA در آزمایش خون خارج از حد نرمال را نشان دهد، خطرناک خواهد بود. این مقادیر نشان‌دهنده میزان آنتی ژن‌های پروستات است.
البته گاهی ممکن است این مقدار تحت تاثیر عوامل مداخله‌گر قرار بگیرند و نتیجه آزمایش را مختل کنند که در این صورت، آزمایش دوباره تکرار خواهد شد.  مقدار نرمال PSA در مردان با توجه به سن طبق جدول زیر است:

زمانی که PSA در خون خارج از محدوده نرمال قرار بگیرد، بحرانی تلقی می‌شود و نیاز به درمان دارد. البته لازم به ذکر است که با افزایش سن، مقدار PSA خون افزایش پیدا می‌کند و این موضوع به عنوان یک امر طبیعی مطرح می‌شود و اصلا جای نگرانی ندارد. اگر نتیجه آزمایش خود را دریافت کرده‌اید و میزان PSA یا هر فاکتور دیگری در بازه نرمال قرار ندارد، برای تفسیر آزمایش کلیک کنید!

تفسیر آزمایش PSA

درست است که نمی‌توانید آزمایش PSA را به خوبی پزشک متخصص تفسیر کنید، اما بد نیست بدانید که بالا یا پایین رفتن مقدار PSA در آزمایش خون نشان‌دهنده چیست؟
 در صورتیکه نتیجه آزمایش PSA در محدوده نرمال نباشد، احتمال بروز بیماری‌های زیر وجود دارد: 

• سرطان پروستات بدخیم یا خوش‌خیم
• التهاب پروستات
• بزرگی پروستات
• عفونت پروستات

علائم بالا یا پایین بودن فاکتور آزمایش PSA

زمانی که فاکتور آزمایش PSA بالا یا پایین باشد، علائم و نشانه‌هایی در شخص بروز می‌کند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند: 

• مشکلات تخلیه ادرار
• وجود خون در ادرار و مایع منی
• اختلالات انزال
• درد و ناراحتی در ناحیه لگن

اگر هر یک از این علائم را دارید و می‌خواهید که از سلامتی خود مطمئن شوید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

دلایل بالا بودن PSA در آزمایش خون

اگرچه بالا بودن میزان PSA می‌تواند به دلیل سرطان پروستات رخ دهد، اما علاوه بر سرطان پروستات، عوامل زیر نیز می‌تواند باعث افزایش آن شود:

• عفونت: التهاب و عفونت دستگاه ادراری (UTI) و دیگر عفونت‌های مجاری دفع ادرار می‌تواند باعث افزایش میزان PSA شوند
• معاینه رکتوم: ازآنجایی‌که معاینه رکتوم (DRE) ممکن است باعث افزایش موقت میزان PSA شود، معمولاً بعد از آزمایش PSA انجام می‌شود
• رابطه جنسی: در برخی موارد، ارگاسم در ۲۴ ساعت پیش از آزمایش می‌تواند باعث افزایش PSA شود
• تومور خوش‌خیم پروستات (BPH): تومورهای خوش‌خیم به بزرگ شدن غده پروستات منجر می‌شود. این عارضه سرطانی نیست، اگرچه ممکن است علائم متعددی ازجمله انسداد ادرار و افزایش PSA را ایجاد کند
• آسیب یا جراحی: آسیب یا جراحی ساختارهای نزدیک پروستات و رکتوم، می‌تواند باعث افزایش PSA شود
• PSA حساس: در بعضی مردان، PSA به‌طور عادی و بدون مشکل خاصی بالا و پایین می‌رود
• سن: میزان PSA اغلب مردان به‌مرور زمان به‌تدریج افزایش می‌یابد

آیا سرطان پروستات با آزمایش PSA قابل تشخیص است؟

اندازه‌گیری PSA در آزمایش خون برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می‌شود. غربالگری سرطان پروستات به معنای جستجوی علائم این بیماری قبل از شدید شدن آن است. اما باید گفت مثبت شدن نتایج این آزمایش همیشه به این معنی نیست که به سرطان مبتلا هستید.

اگر نتایج این تست مثبت شود احتمال وجود سرطان افزایش می‌یابد و به آزمایش‌های بیشتری نیاز دارید تا بتوان در مورد سرطان قضاوت کرد. مقدار PSA در سرطان پروستات با توجه به سن متفاوت خواهد بود. برای افراد بین ۵۰ تا ۶۰ سال مقادیر بیش از ۳.۵ ng/ml می‌تواند بالا در نظر گرفته شود.

بیشتر سرطان‌های پروستات به‌کندی رشد می‌کنند و فراتر از پروستات گسترش نمی‌یابند؛ به همین علت ممکن است هیچ‌گاه مشکلاتی برای سلامتی فرد ایجاد نکنند. بسیاری از افراد با وجود سرطان پروستات تا پایان عمر متوجه آن نمی‌شوند. بااین‌حال آزمایش‌های تشخیصی بیشتر می‌تواند به درک نوع سرطان شما کمک کند.

شرایط آزمایش PSA 

برای انجام آزمایش PSA به نکات زیر دقت کنید: 

• برای این تست پیشنهاد می‌شود ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید
• ۴۸ تا ۷۲ ساعت قبل از انجام آزمایش، فعالیت شدید بدنی، معاینه مقعدی پروستات و انزال نداشته باشید

تست های مرتبط با آزمایش PSA

ممکن است پزشکان برای تایید تشخیص و شروع درمان، آزمایش‌های متعددی را در کنار تست PSA پیشنهاد کنند. با این حال می‌توان گفت آزمایش free PSA تنها ترین تست مرتبط به این آزمایش است.  

کدام بیماری‌های زمینه‌ایی بر نتیجه آزمایش PSA تاثیر می گذارند؟ 

همه مسائل مربوط به درمان که قرار است بعد از انجام آزمایش PSA انجام بگیرد، به نتایج این آزمایش و مقادیری که نشان می‌دهد، بستگی دارد. گاهی اوقات فرد مبتلا به بیماری‌های پیش زمینه‌ای است و باید راجع به آن با پزشک صحبت کند. چون برخی بیماری‌های پیش زمینه‌ای در فاکتور آزمایشی PSA اختلال ایجاد می‌کنند و به نوعی باعث افزایش یا کاهش مقادیر PSA در خون خواهند شد. این بیماری‌های پیش زمینه‌ای عبارتند از:

• سرطان پروستات
• هایپر پلازی پروستات ( انسداد ادراری)
• آنفارکت پروستات

البته تنها افزایش فاکتور آزمایشی PSA است که خطرناک تلقی می‌شود. کاهش آن زمینه‌ساز هیچ بیماری نخواهد بود. اگر میزان PSA در آزمایش شما بالا است و می‌خواهید که تفسیر آن را بدانید، کلیک کنید! 

آزمایش PSA خود را به هومکا بسپارید

اگر قصد انجام آزمایش PSA را دارید می‌توانید از خدمت آزمایش در منزل و یا تفسیر آزمایش خون هومکا استفاده نمایید. این مجموعه سعی کرده است خدمات درمانی، مراقبتی و آزمایشگاهی در منزل را با کیفیتی مطلوب و قیمتی مناسب تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی، در سریع‌ترین زمان ممکن در اختیار کاربران خود قرار دهد. 

برای ثبت رایگان درخواست کافی است بر روی بنر زیر کلیک کنید. پس از آن کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت، تا به سوالات شما پاسخ دهند. همچنین آنها در مورد نحوه ارائه خدمت توضیحات شفاف و دقیقی را ارائه خواهند داد. اگر با شرایط موافق باشید، سفارش ثبت نهایی خواهد شد.  برای ارتباط با ما می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ نیز تماس بگیرید. خدمات هومکا در استان‌های تهران و البرز و شهرهای رشت، قزوین، قم، آمل، تبریز، شیراز، اصفهان و یزد قابل استفاده است.

منابع مقاله: webmd، kasraeianurology، medlineplus، mayoclinic