آزمایش فولیک اسید

آزمایش فولیک اسید با هدف بررسی اختلالاتی مانند کم خونی یا ناراحتی‌های اعصاب محیطی (نورپاتی) تجویز می‌شود. آزمایش اسید فولیک با نام آزمایش B9 نیز شناخته شده است. ویتامین‌های گروه B بر روی ساختار و عملکرد اعصاب خارج مغز و نخاع  که به عنوان اعصاب محیطی معرفی می‌شوند، نقش دارند. به همین دلیل سطح آن در دوران قبل از بارداری و بارداری مورد توجه پزشکان قرار می‌گیرد. در این مقاله از هومکا به معرفی آزمایش اسید فولیک، شرایط و تفسیر آن پرداخته شده است. 

فولیک اسید در آزمایش خون چیست؟

 یکی از زیرمجموعه‌های ویتامین بی، B9 است که فولیک اسید یا فولات نام دارد. این ویتامین در کنار ویتامین‌هایی از قبیل C و B12، کمک می‌کند تا پروتئین‌های جدید در بدن تشکیل شود. جالب است بدانید که این ویتامین نقش پررنگی در موارد زیر دارد:

• تشکیل گلبول‌های قرمز
• تشکیل گلبول‌های سفید
• ترمیم بافت‌ها
• سنتز DNA

از این موارد می‌توان نتیجه گرفت که نقش فولیک اسید در بدن واقعا حیاتی است و نوسان مقدار آن باعث بروز مشکلات جدی می‌شود. لازم به ذکر است که این ویتامین توسط بدن تولید نمی‌شود و مهمترین راه دریافت آن رژیم غذایی مناسب است. جهت انجام آزمایش فولیک اسید و یا هر آزمایش دیگر، نیاز نیست به آزمایشگاه مراجعه کنید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

شرایط آزمایش فولیک اسید چیست؟

برای آزمایش اسید فولیک به نمونه خون نیاز است که از ورید بازویی گرفته می‌شود. برای انجام این آزمایش به نکات زیر دقت کنید: 

• فرد باید ۸ الی ۱۰ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد.
• نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکرده باشد.
• برای این که دقت جواب آزمایش کاهش پیدا نکند و با کمترین میزان خطا باشد، باید شخص مورد آزمایش، پزشک یا پرستار را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهد.

مصرف داروهایی از قبیل موارد زیر، هر کدام به نحوی روی نتیجه آزمایش فولیک اسید تاثیر می‌گذارند:

• آمپی سیلین (Ampicillin)
• داروهای ضد تشنج
• داروهای ضد اسید معده
• متفورمین (metformin)
• داروهای ضد بارداری خوراکی
• فنی توئین (Phenytoin)
• سولفیزوکسازول (Sulfisoxazole)
• تتراسایکلین (Tetracycline)
• لینکومایسین (lincomycin)
• اریترومایسین (Erythromycin)

اگر نسخه آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید!

چه زمانی آزمایش اسید فولیک تجویز می شود؟‌

در صورتی که می‌خواهید از زمان درخواست آزمایش فولیک اسید مطلع شوید، باید به موارد زیر توجه کنید:

• زمانی که در شخص علائم کم‌خونی مشاهده می‌شود.
• هنگامی که فرد مورد نظر علائم بیماری نورپاتی (Neuropathy) دارد.
• وقتی که شخص آزمایش CBC داده باشد و نتیجه آزمایش طبیعی نباشد.
• زمانی که شخص فرآیند درمان کمبود فولیک اسید را پشت سر می‌گذارد و پزشک قصد پایش اثربخشی فرآیند درمان را دارد.

در سایت Health Line در خصوص علائم هشدار دهنده برای انجام آزمایش فولیک اسید آمده‌است:

کمبود فولیک اسید و ویتامین B12 هردو می‌توانند باعث کم‌خونی شوند و در صورت بروز علائم کمبود این دو، پزشک می‌تواند آزمایش فولیک اسید را انجام دهد. این علائم عبارتند از: اسهال یا یبوست، زبان متورم و قرمز، خونریزی لثه،  اشتهای کم، خستگی، سردرد، بی حسی، مشکل در راه رفتن و از دست دادن حافظه
اگر قبلاً هر یک از این موارد را داشته‌اید، می‌توانید آزمایش اسید فولیک را انجام دهید تا مطمئن شوید که درمان در حال انجام است. در صورت ابتلا به اختلالات روده‌ای مانند بیماری سلیاک یا کرون نیز ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. این اختلالات جذب صحیح اسید فولیک را برای بدن شما دشوار می‌کند و بنابراین باید مرتباً بررسی شوید.

مقدار نرمال و بحرانی فولیک اسید در آزمایش خون چقدر است؟ 

مقدار نرمال اسید فولیک در آزمایش خون بین ۱.۵ تا ۱۷ قرار دارد. زمانی که مقدار فولیک اسید در آزمایش، عددی بیشتر از ۲۰ را نشان دهد، باید پزشک راه درمان یا تجویز دارویی پیشنهاد کند تا سطح فولات یا فولیک اسید خون را به محدوده نرمال برساند.

البته ناگفته نماند که مقدار نرمال و بحرانی فولیک اسید در آزمایش خون، باید با توجه به سن، جنسیت و موارد دیگری از این قبیل تعیین شود. اگر سطح فولیک اسید در آزمایش خون شما در بازه نرمال قرار ندارد و به دنبال تفسیر آن هستید، کلیک کنید!

ممکن است این سوال ذهن شما را به خود درگیر کرده باشد که چرا فولیک اسید در آزمایش خون ممکن است کمتر یا بیشتر از رنج نرمال قرار بگیرد؟

در پاسخ به این سوال باید مجدد به این موضوع اشاره کنیم که امکان تولید B9 یا فولات یا فولیک اسید در بدن وجود ندارد و تامین نیاز تنها با رعایت یک رژیم غذایی صحیح ممکن است.

البته این تنها دلیل خروج مقدار فولیک اسید از رنج نرمال نیست، بلکه بیماری‌هایی که در دسته‌بندی سندروم سوء جذب (Malabsorption syndrome) قرار می‌گیرند هم می‌توانند باعث اختلال در سطح فولیک اسید در خون شوند. مانند سلیاک (Celiac) که جذب مواد مغذی در روده کوچک شخص را غیرممکن می‌سازد. شما می‌توانید در صورت نیاز از خدمت چکاپ در منزل هومکا استفاده کنید.

دلایل فولیک اسید بالا در آزمایش خون

میزان بالای فولیک اسید در آزمایش خون می‌تواند به این معنی باشد که شما از رژیم غذایی سرشار از ویتامین B9 یا اسید فولیک استفاده می‌کنید یا اینکه در حال مصرف مکمل‌های Folic Acid هستید. مصرف زیاد این ویتامین مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند. زیرا فولات محلول در آب است و میزان اضافی آن از طریق ادرار دفع خواهد شد.

میزان بالای فولیک اسید همچنین ممکن است به دلیل کمبود ویتامین B12 در بدن شما باشد. سلول‌های بدن شما برای استفاده از فولیک اسید به ویتامین B12 نیاز خواهند داشت. به همین دلیل اگر میزان ویتامین B12 خیلی پایین باشد، فولیک اسید نمی‌تواند جذب سلول‌ها شود و مقدار زیادی از آن در خون باقی خواهد ماند. در صورت بالا بودن میزان فولات، ممکن است پزشک آزمایش ویتامین B12 را نیز تجویز کند.

عوارض بالا بودن فولیک اسید چیست؟

بالا بودن اسید فولیک خون منجر به بروز عوارض زیر خواهد شد:‌

• پنهان شدن نشانه‌های کاهش ویتامین b12 در بدن
• تبدیل نشدن فولیک به فولات
• کند شدن رشد مغز در کودکان
• افزایش روند زوال عقل ناشی از افزایش سن
• افزایش ریسک عود سرطان

دلایل کمبود فولیک اسید در آزمایش خون چیست؟

علت‌های زیادی می‌تواند باعث کاهش سطح فولیک اسید در بدن شما شود. مهمترین این عوامل شامل موارد زیر است:

• رژیم غذایی شما حاوی مقادیر کافی ویتامین B9 نیست.
• بدن شما برای جذب ویتامین B9 دچار مشکل است.
• ممکن است به دلیل مصرف داروی خاص یا نارسایی کبد و کلیه فولات بدن شما در حال کاهش باشد.
• ممکن است در شرایط خاصی مثل بارداری باشید که بدن به فولات بیشتری نیاز دارد.

لازم است که نتایج آزمایش خود را با پزشک در میان بگذارید تا با توجه به شرایط شما علت کمبود فولیک اسید در آزمایش خون شما تشخیص داده شود.

عوارض کمبود اسید فولیک در بدن چیست؟

در صورتیکه نتیجه آزمایش فولات، کمبود اسید فولیک در بدن را تایید کند، بروز عوارض زیر انتظار می‌رود: 

• اختلالات سیستم عصبی محیطی 
• بروز افسردگی 
• رنگ پریدگی 
• کم خونی
• مشکلات گوارشی 
• احساس تنگی نفس 
• کاهش حس چشایی

رژیم غذایی غنی از فولیک اسید

 شما به طور طبیعی می‌توانید با مصرف خوراکی‌های زیر مقادیر قابل توجهی از فولات مورد نیاز بدن خود را تامین کنید:

• سبزیجاتی که برگ سبز دارند مثل اسفناج، کلم، کلم پیچ، و کاهو
• آب میوه
• مرکبات
• لوبیا، عدس و نخود خشک
• مارچوبه
• تخم مرغ
• جوانه گندم
• آووکادو
• چغندر
• آجیل و دانه‌ها

بعضی از غلات و محصولات تولید شده از آرد نیز با اسید فولیک غنی شده‌اند که روی جلد آن‌ها به وجود آن اشاره می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند که یک فرد بزرگسال سالم روزانه دست کم ۴۰۰ میکروگرم فولات مصرف کند.

آیا قبل از بارداری باید اسید فولیک مصرف شود؟

همان‌طور که ذکر شد اسید فولیک یک نوع از ویتامین B است که در بعضی از مواد غذایی، مکمل‌ها یا غذاهای غنی شده وجود دارد. فولیک اسیدی که مصرف می‌کنید توسط بدن برای تولید سلول‌ها و ساخت DNA مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این ویتامین برای رشد و سلامتی بدن در تمام طول عمر لازم است.

اما مصرف اسید فولیک در طول بارداری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا برای تکامل اندام جنین در حال رشد بسیار ضروری است.

مطالعات علمی نشان داده است که مصرف اسید فولیک پیش از بارداری می‌تواند به پیشگیری از نقص‌های مادرزادی مثل نقص‌های سیستم عصبی کمک کند. مصرف کم این ماده می‌تواند باعث بروز مشکلات قلبی در کودک شود. همچنین مصرف اسید فولیک در ماه‌های اول بارداری می‌تواند به پیشگیری از ایجاد شکاف لب کمک کند.

این مشکلات مادرزادی زمانی اتفاق خواهد افتاد که بخش‌هایی از دهان و لب جنین در  ۶ الی ۱۰ هفته نخست بارداری به شکل صحیح با هم ترکیب نشوند. برای رفع این مشکل در کودک ممکن است چند عمل جراحی نیاز باشد در صورتی که با مصرف کافی فولیک اسید می‌توانید از این مشکل تا حدود زیادی پیشگیری کنید. البته مصرف آن باید زیر نظر پزشک باشد. پس آزمایشات قبل از بارداری را جدی بگیرید.

وبسایت WebMD در ارتباط با میزان نرمال فولیک اسید در آزمایش خون قبل از اقدام به بارداری یا در زمان بارداری اینگونه بیان می‌کند:

یک مطالعه در ارتباط با مصرف فولیک اسید می‌گوید: زنانی که حداقل یک سال قبل از بارداری اسید فولیک مصرف کرده‌اند، شانس زایمان زودهنگام را تا ۵۰ درصد یا بیشتر کاهش می‌دهند.

بیماری‌های پیش زمینه‌ای تاثیرگذار در نتیجه آزمایش فولیک اسید

بیماری‌های زیر می‌توانند باعث افزایش سطح اسید فولیک در بدن شوند:

• آنمی پرشیوز (Pernicious anemia)
• کمبود ویتامین ب12

بیماری‌های زیر می‌توانند باعث کاهش سطح اسید فولیک در بدن شوند:

• کم‌خونی (داسی شکل)
• سلیاک (Celiac)
• کمبود ویتامین ب6
• لوسمی حاد (leukemia)
• بیماری کرون (Crohn)
• کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis)
• بیماری‌های کبدی (سیروز کبدی- الکل- سرطان کبد)

تست‌های مرتبط با آزمایش فولیک اسید

پزشک برای رسیدن به نتیجه‌گیری کلی و شروع روند درمان، نیاز به یک سری آزمایش‌ها و تست‌های تکمیلی دارد. تست‌هایی که با آزمایش فولیک اسید مرتبط هستند و اغلب همراه یکدیگر انجام می‌شوند، در زیر معرفی شده‌اند:

• آزمایش CBC یا تست شمارش کامل سلول‌های خونی. 
• آزمایش Vit B12
• آزمایش ANA

از این آزمایش نیز برای تشخیص بیماری‌های خود ایمنی استفاده می‌شود. 

• آزمایش CRP

این تست به بررسی التهاب و عفونت در بدن می‌پردازد. 

• آزمایش RF

آزمایش RF به بررسی پروتئینی می‌پردازد که سیستم ایمنی بدن آن را تولید می‌کند. وجود این پروتئین در بدن می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) باشد. 

• آزمایش Homocysteine

با استفاده از نتایج این تست بروز بیماری‌های عروق محیطی، کرونری و مغزی تشخیص داده می‌شود.

اگر پزشک آزمایشات بالا و یا هر آزمایش دیگری را برای شما تجویز کرده است، نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

آزمایش Folic Acid در منزل با هومکا

بهتر است بدانید که برای انجام آزمایش فولیک اسید یا آزمایشات دیگر نیازی نیست تا حتما به مراکز آزمایشگاهی مراجعه کنید. سامانه هومکا با ارتباط بهترین آزماشگاه‌ها با کاربران و متقاضیان انجام آزمایش، انواع خدمات نمونه گیری در منزل و آزمایش در منل را ارائه می‌دهد. برای ثبت درخواست کافی است تا با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا بر روی بنر زیر کلیک کنید. لازم به ذکر است که بیان شود، خدمات آزمایش در منزل تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی و در استان تهران و شهرهای کرج، قزوین، قم، رشت، شیراز، اصفهان، تبریز، اهواز و مشهد قابل انجام است.